Patricia Meyntjens

Levenswijzer: Authenticiteit

We verlangen diep vanbinnen naar relaties waarin we alle aspecten van onszelf eerlijk kunnen beleven zonder afgewezen te worden. Authentiek in onze relaties mogen staan lijkt meer dan ooit aan de orde. Authenticiteit is altijd al belangrijk geweest, maar er zijn uitdagingen in onze huidige maatschappij die authenticiteit wenselijk en tegelijk moeilijk maken. Authenticiteit zou ik definiëren als: je intuïtie volgen, trouw zijn aan je waarden, aan jezelf en aan anderen. Authenticiteit is congruentie in wat je denkt, voelt, zegt, doet en wie je in essentie bent. Als je je eigen innerlijk stem volgt is wat er binnen in je leeft ook zichtbaar voor de buitenwereld. Door jezelf te laten zien, weten anderen wat je wil. Je komt hierdoor als vanzelf  in contact met gelijkgestemden.  Authenticiteit betekent dat je krachtiger en duidelijker wordt. Je straalt helder uit wie je bent; het masker kan af.  Dat lijkt misschien eenvoudig maar dat is het zeker niet. Authenticiteit kan je leren door zelfkennis, verantwoordelijkheid nemen voor je keuzes en ten allen tijde jezelf blijven.

Authenticiteit en authentiek gedrag

Elementen van authenticiteit:

• Je bent je bewust van je belangrijkste drijfveren
• Je komt 'echt' over in je gedrag en houding
• Je leeft wat werkelijk belangrijk voor je is
• Je bent open en eerlijk naar jezelf en naar anderen
• Communicatie met anderen gaat als vanzelf, de kern is zichtbaar
• Je bereikt gemakkelijker je persoonlijke doelen
• Je ervaart minder spanning en stress
• Er is een vanzelfsprekendheid waarmee jij je plek inneemt
• Je voelt je thuis met jezelf

Echtheid

Authenticiteit wordt duidelijker wanneer je beseft wat het omgekeerde is. We spreken van inauthenticiteit wanneer iemand doet alsof, fake is, wanneer men enkel effect najaagt in wat men doet. Authenticiteit betekent jezelf zijn, handelen van uit een innerlijke gedrevenheid. Je doet iets niet omwille van de gevolgen ervan maar omdat je gericht bent op de zaak zelf. Authentieke relaties ontstaan wanneer de ander je aantrekt, fascineert, of waardevol of interessant is op zich. Het gaat samen met de bekwaamheid om spontaan, naïef en kwetsbaar te zijn en je te laten raken door die ander. Het lijkt haaks te staan op de maatschappelijke tendens tot beheersbaarheid. Het idee dat relaties moeten passen in het beeld van jezelf en je imago en AAP-relaties worden :’Alleen Als het mij Past’, leidt niet tot echtheid in het contact. 

Met anderen

Anderen zijn een belangrijke schakel voor ons om authentiek te worden, daarom praten we beter over authentiek functioneren. Ons echte zelf vinden en opbouwen gebeurt in constante relatie tot anderen en is nooit af. Afhankelijk van met wie je omgaat zie je andere aspecten van jezelf en moet je telkens zien hoe je dat stukje in de bestaande puzzel van je persoonlijkheid plaatst. Omdat we in onze huidige samenleving zoveel keuzes te maken hebben en zoveel rollen neer moeten zetten, is het niet evident om telkens coherentie te vinden in ons gedrag. Je moet weten waar je voor staat en dat ook in daden omzetten. "Walk your talk".

Acte de présence

Bij het eerlijk neerzetten van jezelf moet je toch rekening houden met de context waarin je dat doet. Onderzoek heeft aangetoond dat de kwaliteit van een prille relatie beïnvloed wordt door de mate waarin de vrienden/partners hun positieve kanten aan de ander laten zien, en de kwaliteit van een langere relatie door de mate waarin vrienden/partners hun negatieve kanten mogen laten zien. 0nze sociale realiteit bestaat uit vele korte termijn relaties. Daarom leven we in een maatschappij waar impression management aan de orde is, dwz. we laten ons van onze beste kant zien.

Je authentiek tonen in al je aspecten is niet gemakkelijk in een maatschappij waarin we verwacht worden perfect te zijn. Onderzoeken hebben aangetoond dat je kwetsbaar opstellen een goede zaak is, maar enkel als je je tegelijk ook competent kan opstellen. Ben je niet competent dan wordt kwetsbaarheid als zwakheid gezien.

Als je je kwetsbaar durft op te stellen verdiep je de relatie want dan zal de ander ook geneigd zijn om meer van zichzelf te laten zien. Zo wordt een vertrouwensrelatie opgebouwd. Kwetsbaarheid is een belangrijk ingrediënt voor vertrouwen, maar zo’n relatie opbouwen vraagt tijd en voldoende interactie. Een baas, leraar of collega kan authentiek overkomen maar of hij echt authentiek functioneert weet je pas als je voldoende met hem optrekt. "How did he walk his talk?"

Kan je altijd authentiek zijn?

Veel mensen voelen een angst om zich daadwerkelijk authentiek te gedragen omdat ze een druk tot sociale  wenselijkheid voelen (ik mag niet weigeren, ik mag niet kritisch zijn,...).  Authentieke mensen onderscheiden zich omdat ze hun handelen niet baseren op externe druk en verwachtingen (immer loyaal, altijd begrijpend,...). Wie de sociale druk minder of niet voelt is authentieker, maar daarmee ook meer eigenzinnig. De grens met sociaal onaangepast gedrag  ligt dichtbij. Het is wenselijk om tevens ook de  sociale vaardigheid te ontwikkelen om je authentieke gevoelens wat te maskeren zegt Stephen Joseph (2016). Langdurig niet-authentiek leven zal echter een zware emotionele tol eisen. Immers een leven leiden waarin je niet trouw bent aan jezelf en een masker draagt, veroorzaakt veel verdriet aan jezelf en anderen. Dat verdriet vormt de kern van  veel emotionele problemen waarmee hulpverleners geconfronteerd worden.  Heel vaak blijkt dat cliënten pas na een zware opdoffer of een emotioneel verwoestende ervaring beseffen  hoe ver ze afgedwaald zijn van een authentiek leven.

Authenticiteit en kwetsbaarheid

Kan een relatie een crisis aan dan ben je al een heel eind op weg. Authenticiteit oefent zich namelijk in moeilijke momenten. Dirk De Wachter definieert een authentieke relatie als ‘een relatie waarin je kwetsbaar kan zijn’.

Authenticiteit en overgave

In een samenleving waarin iedereen veronderstelt wordt zich te profileren en een ondernemer te zijn komen (h)echte menselijke relaties ontzettend onder druk te staan. In dit kader is het belangrijk een onderscheid te maken tussen communicatie en conversatie.  Communiceren doe je om via informatie nuttige resultaten te bekomen of om een imago te creëren. Dit past perfect in onze cultuur van ondernemerschap van onszelf. Conversatie daarentegen heeft geen nuttigheidswaarde: je wisselt informatie uit om verbondenheid te voelen, zoals bij een praatje met de buren of op een feestje. Vanuit het nuttigheidsbeginsel is conversatie schijnbaar tijdverlies maar het is de prijs die je moet durven betalen voor kleine oases van verbondenheid. Conversatie vraagt in tegenstelling tot de sociale media, persoonlijk contact en (h)echte aanwezigheid. Het leunt aan bij de cultuur van onthaasten. Het is hartverwarmend dat mensen blijven zoeken naar authenticiteit en het aandurven om kwetsbaar te zijn. Het vraagt overgave om ja te zeggen tegen een partner of aan kinderen te beginnen. Je kiest voor die partner omdat je hem aantrekkelijk vindt omdat hij je fascineert en niet omdat die toevallig biedt wat je denkt nodig te hebben of wat die ander je oplevert. Je kiest in essentie voor kinderen omdat je liefde wil doorgeven en niet omdat je er een betere versie van jezelf van wil maken en wil opleiden tot hulpverleners voor je oude dag. Overgave is in de eerste plaats je mentaal openstellen. Pas dan kan er een authentiek antwoord komen en wederkerigheid ontstaan. Hoe we ook digitaliseren, hoe de tijden ook veranderen, veel mensen zullen altijd, als tegenbeweging, dat tastbare, reële en lijfelijke sociale contact opzoeken en er energie aan ontlenen.

Authenticiteit en lichaamstaal

Onze overtuigingen en wat we werkelijk voelen vindt altijd de weg naar buiten via onze lichaamstaal. Denk aan fysieke spanning, gezichtsuitdrukking, houding en intonatie. De ander zal vooral op deze ‘boodschap’ reageren, vaak onbewust.

Een getraind oog kan de subtiele houdingen onderscheiden om zo de achterliggende motieven, overtuigingen en gevoelens helder te krijgen. Je bent dan in staat om directer tot de kern van het gesprek door te dringen.

Alleen je non-verbale houding trainen werkt niet. Alleen door te kijken naar de combinatie van overtuigingen, gevoelens en houding kun je doordringen tot je authentieke ik, je kernkwaliteiten en wat werkelijk belangrijk voor je is. Op dat moment is je buitenwereld afgestemd op je binnenwereld. Je communicatie gaat dan als vanzelf.

Authenticiteit en gedachten

Onze gedachten bepalen hoe we ons voelen en vervolgens hoe we ons gedragen. Iedereen heeft gedachten over wie hij of zij is, wil zijn of zelfs zou moeten zijn. Denk aan gedachten zoals “ik mag niet boos zijn”, “ik moet sterk zijn” of “ik moet beter mijn best doen”. Deze gedachten zijn ontstaan door ervaringen uit het verleden of herinneringen aan wat ooit iemand tegen je gezegd heeft. Zo heb je als kind niet veel herhalingen nodig om de woorden te geloven die iemand tegen je zegt.

Vele jaren later merk je misschien op dat de gedachten van toen nog steeds je leven van nu beheersen. Je stelt jezelf niet de vraag of deze gedachten ooit waar zijn geweest. Door jezelf vrij te maken van je belemmerende gedachtestructuren kom je dichter bij je eigen authenticiteit.

Authenticiteit en emoties

Als je authentiek bent, ben je in staat je emoties te voelen en te ervaren zonder dat je erin blijft hangen of dat deze emoties je keuzes beïnvloeden. Je ervaart geen innerlijke beperking om bepaalde emoties toe te laten. Wat je voelt is zichtbaar voor jezelf en ook voor anderen. Anderen gaan jou ervaren als echt en toegankelijk omdat ze zien dat je niets achterhoudt. Je bent in contact en communiceert vanuit openheid. De emotie die je ervaart, past bij conversatie en je gedrag waardoor de ander je als veilig en toegankelijkheid ervaart.

Als je niet in staat bent te zijn met je eigen emoties, hoe ben je dan in staat om werkelijk verbinding te maken met een ander? Als je bijvoorbeeld geen waardering voelt voor jezelf, zullen jouw woorden van waardering ook leeg zijn. Wanneer je in contact bent met de volheid van je eigen emoties, ben je ook in staat om contact te maken met anderen.

Authenticiteit ontwikkelen

Authenticiteit ontwikkelen kan iedereen. Enkele tips om stappen te zetten om jouw authenticiteit te ontwikkelen:

• Vraag feedback aan je omgeving om bewust te worden van je non-verbale communicatie
• Observeer jezelf en probeer bewustzijn te krijgen over én te benoemen van wat je voelt en ervaart
• Onderzoek en herdefinieer je eigen overtuigingen
• Word jezelf bewust van je belangrijkste drijfveren
• Leef wat werkelijk belangrijk voor je is
• Wees open en eerlijk naar jezelf en naar anderen
• Bied weerstand aan invloeden van buitenaf die je duwen om tegen je instinct in te gaan
• Wees baas over jezelf

Joseph, S. (2016). Authenticiteit - Jezelf zijn en waarom dat ertoe doet. AW Bruna.