Patricia Meyntjens

Levenswijzer: Deel 2 Kan liefde verraad overwinnen

Tijdens gesprekken stel ik een relatie vaak voor als een glimmende Granny Smith-appel. Doorheen de relatie treden er kwetsuren op of -initieel nog onzichtbare- deuken en worden er stukken uit de appel gebeten. Hoe groot is de opgelopen schade? Kan je het stukje nog wegmoffelen, geraakt de appel helemaal uitgedroogd, oxideert  hij of zitten jullie inmiddels aan het klokhuis? Hoe reageer je op die schade? Wil je een droom van een glimmende appel en smijt je jouw aangetaste exemplaar, als een kind met het badwater, weg?  Snijd je er gewoonweg een plakje af of ga je zo minitieus te werk met een scalpel en haal je met precisie enkel het probleemstukje weg?

Een relatie start meestal als een glimmende appel. Verraad bijt daar een stuk uit.  Bijten en gebeten worden overkomt ons allemaal...

Is herstel mogelijk?

Wat is verraad ? Verraad is een soort falen van de betrouwbaarheid. Wat alle vormen van verraad gemeen hebben is dat er een ingrijpende, moeilijk te verkroppen gebeurtenis heeft plaatsgevonden waar de betrokkenen meestal allebei van ondersteboven zijn. Als we het woord 'verraad" gebruiken in de context van een relatie, is vreemdgaan het eerste waar iedereen aan denkt. Niets is minder waar, want er zijn zeer diverse vormen van verraad. 

Als we in onderstaande tekst spreken over relatie en liefde gaat het niet enkel over de liefde tot een liefdespartner maar over diverse vormen van relatie en liefde : van intens liefhebben, houden van, graag zien en graag hebben in een relatie met  een geliefde, een kind, een ouder, een vriend en een medemens. 

Vertrouwen is voor vele mensen het belangrijkste in een relatie. Helaas is niemand perfect. Onze vrienden of geliefden stellen ons, bewust of onbewust, heus wel eens teleur. Soms kunnen we er overheen stappen, maar vaak voelen we ons gekwetst. Wat doe je met een relatie die  aangetast is door wantrouwen? Een dergelijke relatie wordt vaak beheerst door de angst dat geschaad vertrouwen niet meer hersteld kan worden. Daarom blijven de vrienden of partners in elkaars actieradius in de hoop dat het probleem vanzelf overgaat of ze gaan uit elkaar. In het laatste geval vaak met spijt in het hart omdat hun achterdocht een verder goede relatie zozeer heeft weten te ondermijnen.

Als je net verraden bent, voel je je gekwetst, verdrietig,  bang en boos. Niets is erger dan dat je door iemand wordt verraden en je het gevoel hebt dat je haar of hem niet langer onvoorwaardelijk kunt vertrouwen. Je kunt je niet voorstellen die persoon ooit nog te vertrouwen en op dat moment wil je dat misschien niet eens proberen. De schade kan groot zijn ; niet perse blijvend maar wel pijnlijk, verwoestend en het gaat je niet in de koude kleren zitten.

En toch… hoop is hardnekkig. Ergens diep in je hart bespeur je een zweem van een mogelijkheid. Misschien, heel misschien hoeft dat afschuwelijke wantrouwen dat je voelt niet het einde van de relatie te betekenen. Misschien is het vertrouwen te herstellen. Misschien zal de relatie ooit weer gezond zijn. Maar aan de andere kant ben je misschien wel bang dat het op dit moment totaal geen zin heeft om hoopvol gestemd te zijn. Het zijn universele gevoelens die miljoenen mensen al hebben meegemaakt. Het is niet het verraad zelf dat de meeste schade aanricht. Het is de erbarmelijke manier waarop we met de gevolgen omgaan.

Omdat we onvolmaakte mensen zijn in onvolmaakte relaties die elkaar kwetsen, zullen zich in bijna elke relatie (vrienden, kinderen, geliefden) problemen op het gebied van vertrouwen voordoen. Het verraad dat ons kwelt, hoeft niet altijd van enorme omvang te zijn. Zelfs kleine lekken kunnen een grote boot uiteindelijk doen zinken en zelfs kleine vormen van verraad ; een paar leugentjes hier, een paar onnadenkende opmerkingen daar, kunnen ondermijnend werken en een sfeer van wantrouwen creëren. In het algemeen kunnen relaties beter één ernstig verraad aan dan een eindeloze serie kleine gevallen van verraad.  Deze laatsten zijn vaak moeilijker te hanteren omdat je ze ervaart als een min of meer gecoördineerde aanval op je vermogen om de andere persoon onvoorwaardelijk te vertrouwen.

Ik hou van je, maar ik vertrouw je niet

We kunnen en moeten vertrouwen herstellen omdat ik er heilig van overtuigd ben dat liefde zonder vertrouwen onmogelijk is. Vertrouwen maakt de liefde levend. Vertrouwen is niet slechts de basis voor een relatie ; het is de zuurstof van een relatie.  Vertrouwen in welke relatie ook - niet enkel in een intieme relatie- zorgt er allereerst voor dat je je kunt ontspannen, dat je open kunt zijn en jezelf kunt zijn. Als jullie elkaar vertrouwen worden de wortels van de liefde heel sterk. Ze groeien tot in het diepste van je wezen. Het is terug de weg naar huis vinden en een veilig thuiskom-gevoel ervaren. Kortom geschonden vertrouwen is te genezen. Soms zelfs als dat absoluut onmogelijk lijkt.

Mensen zijn voorbestemd om anderen te vertrouwen. De behoefte om (jezelf) te vertrouwen, de behoefte om anderen te vertrouwen en de behoefte om door anderen te worden vertrouwd is diep verstrengeld met de kern van ons wezen.

Uit onderzoek blijkt dat, afhankelijk van wat je onder ‘vertrouwensproblemen’ verstaat, 90 % van de mensen een ernstige vorm van verraad in een belangrijke relatie heeft meegemaakt en 40 tot 70 % van de (echt)paren met belangrijke problemen op het gebied van vertrouwen te kampen heeft. Op een gegeven moment belanden mensen hierdoor in een vertrouwenscrisis. Wanneer er een vertrouwensbreuk heeft plaatsgevonden, komt iedereen vroeg of laat voor het dilemma te staan de relatie te verbreken of door te gaan. Soms bereiken we dit punt heel snel, als er sprake is van ernstig verraad. Soms gaat het langzaam van de ene teleurstelling naar de ander. Als het dilemma je niet loslaat, zul je het onder ogen moeten zien. In die periode slaan velen de ogen ten hemel op zoek naar een teken of het zinvol is het vertrouwen te herstellen.

Ik werk slechts vanop de begane grond, ben ook geen visionair  maar geef onderstaand zes transparante vragen en richtlijnen die je kunnen helpen bij je persoonlijke evaluatie of  het vertrouwen te herstellen is.

Vraag 1   Denk je dat je deze relatie zou willen aanhouden als het vertrouwen te herstellen zou zijn?

Richtlijn  : Als je de relatie voor het verraad niet goed vond, als je er voor het verraad geen deel van wilde uitmaken, waarom zou je de relatie dan nu in stand willen houden? Maar als de relatie goed was (afgezien van het verraad, hoe moeilijk het ook is om dat even buiten beschouwing te laten), waarom zou je dan niet willen proberen die relatie te redden? De meeste mensen die een relatie onmiddellijk na een verraad beëindigen, hebben daar naderhand spijt van als de relatie voor het verraad goed was.

Vraag 2   Heeft het feit dat dit verraad heeft plaatsgevonden alles voor jou bedorven?

Richtlijn  : Als het verraad jouw beeld van de ander zo ingrijpend heeft veranderd dat je je niet meer kunt voorstellen dat je nog een stuk op weg kan gaan met haar of hem, zelfs niet nadat de woede is gezakt, dan is vertrouwen niet het probleem en kan je de relatie beter beëindigen.

Vraag 3   Kan je je voorstellen dat je de ander eventueel zou kunnen vergeven?

Richtlijn : Elkaar de schuld geven is een fundamentele fout die mensen maken als zij proberen vergeving te vinden. Vergeven is geen sacrale missie het is een "wederzijdse beslissing" om dat wat gebeurd is niet langer tussen jullie in te laten staan. Als je je gebrek aan vergevingsgezindheid kunt zien als zelfvernietigend gedrag en je vergevingsgezindheid als opbouwend gedrag en als je de reële mogelijkheid bespeurt dat je op een dag tot vergeving in staat zult zijn, dan is het zinvol om te werken aan het herstel van deze relatie. Anders niet.

Vraag 4   Trekt de persoon die je wantrouwt zich iets van jouw gevoelens aan ?

Richtlijn : Als de ander jouw gevoelens belangrijk vindt dan heb je een sleutel. Dat is de motivatie van de andere persoon. Neemt de ander je echt waar en begrijpt hij hoezeer zijn verraad jou heeft gekwetst? Je woede en verdriet blijven bestaan als je de kans niet krijgt/neemt om deze te verwoorden en om vast te stellen dat ze gehoord en begrepen worden. Als de ander zich niets aantrekt van jouw gevoelens, dus geen enkel teken van betrokkenheid toont, dan zal hij/zij niet in staat zijn om met je samen te werken tijdens het proces om het vertrouwen te herstellen. De kans is dus klein dat dit zal gebeuren. Waarom zou je dan de moeite nemen om het te proberen?

Vraag 5      Kan de ander samen met jou aan jullie relatie werken?

Er zijn twee redenen waarom mensen bang zijn over hun relatie te praten. Ten eerste omdat ze bang zijn te worden aangevallen en ten tweede omdat ze bang zijn dat ze de kans niet zullen krijgen om zelf te praten en enkel mogen luisteren.

Richtlijn :  Als jullie samen om de tafel kunnen gaan zitten in het besef dat jullie allebei hebben bijgedragen aan wat er is gebeurd en dat jullie samen een modus vivendi kunnen vinden voor de toekomst dan zijn jullie op goede weg. Een goede manier om erachter te komen of de ander bereid en in staat is om aan de relatie te werken is de volgende. Wat gebeurt er als je minder in de aanval gaat en beter luistert? Als dat de bereidheid van de ander om samen met jou aan de slag te gaan vergroot, dan maken jullie een goede kans. Als het geen verschil maakt of als je jezelf er niet toe kunt zetten om minder in de aanval te gaan en beter te luisteren, dan zijn jullie misschien niet in staat het proces van herstel van het vertrouwen te doorstaan.

Vraag 6   Wat heb ik te verliezen als ik onze relatie nog een kans geef?

Richtlijn : Als je met gerust hart kunt zeggen dat je niets te verliezen hebt door de ander een kans te geven, dan is het de moeite waard om te blijven proberen en het vertrouwen weer op te bouwen. Tracht dingen terug te winnen die goed waren in de relatie (humor, zorg voor de kinderen, seks,...). Zo kan je samen het verloren gewaande stukje paradijs heroveren. Als jullie beiden weer aansluiting vinden bij de goede dingen, zullen jullie zonder het echt te beseffen ontdekken dat dit jullie een heel eind op weg helpt naar het herstel. Jullie hebben het gevoel weer opgewekt dat het zinvol is om samen een relatie te hebben, en als dat zinvol is, is de kans kleiner dat jullie iets zullen doen om deze relatie te ondermijnen.

Naar Deel 1 : Verraad raakt diep in je ziel