Begin een gesprek over de eerste liefde en iedereen, van twintigers tot zestigers, heeft een verhaal. Van de buurvrouw die trouwde met de eerste jongen die ze kuste, tot de vriendin die ondanks een gelukkig huwelijk en drie kinderen met een tikkeltje spijt terugdenkt aan haar eerste lief. Sommige verhalen zijn mooi en vertederend, anderen droevig of zelfs schrijnend. Verhalen over eerste kriebels, eerste zoenen maar ook eerste gebroken harten. Niemand lijkt zijn of haar eerste liefde helemaal vergeten te zijn. Waarom blijft "die eerste" zo aan je ribben kleven?
“We ontwikkelen ons gevoel van zelfwaarde omdat we bevestiging krijgen van anderen, in de eerste fase van je leven van je ouders, daarna van vrienden en nog later van je lief. Een lief geeft nog meer dan een goede vriend die bevestiging: jij bent voor mij een uniek wezen, de enige, de echte, de ware – toch voor een periode. Als een eerste ervaring een positieve ervaring is – zelfs wanneer de relatie uiteindelijk eindigt in een breuk – is dat een boost voor je zelfvertrouwen en voor je relationeel vertrouwen. Dat zet een proces in gang dat impact heeft op de rest van je leven.” (Rika Ponnet)
Die boost voor je zelfbeeld herkent Wouter (44). Hij was al 22 toen hij voor het eerst een relatie had, maar het veranderde zijn kijk op zichzelf volledig: “Ik liep mijn hele jeugd een beetje achter op de andere jongens, ik was niet sportief of stoer en grappig was ik ook al niet. Mijn eerste kus was in dat opzicht memorabel: het maakte dat ik anders naar mezelf ging kijken. Ik voelde me lang een sulletje, maar iemand die ik zelf fantastisch vond, vond me toch maar de moeite waard. Het was alsof een wereld vol mogelijkheden zich plots voor me opende. We zijn maar een paar maanden samen geweest, maar ook nadat hij het uitmaakte kon ik verder met mijn opgebouwde zelfvertrouwen.”
“Ik zie jonge mensen na een relatiebreuk vaak (te) snel een nieuwe liefde opzoeken. Soms draait dat goed uit omdat het bevrijdend aanvoelt en de nieuwe relatie veel soepeler verloopt. Als een relatie te gemakkelijker verloopt, ontwikkelen sommigen argwaan. Aanvankelijk hebben sommige jongeren immers het idee dat je hard moeten werken aan een relatie, dat je de draaglast van je partner moet verlichten (helperssyndroom) en dat het samen overwinnen van alle moeilijkheden een kwaliteitsgarantie geeft voor de toekomst. Dat is heus niet altijd zo omdat je het risico loopt in een helpersrol te blijven steken en indirect het probleem mee in stand houdt. Weet dat liefde geen pijn mag doen. Ondersteunende en inzichtgevende gesprekken kunnen het verschil maken.” (Patricia Meyntjens).
Wie is nu precies je eerste liefde? “Er zijn veel ‘eerste keren’, van de eerste verliefdheid over de eerste kus tot de eerste keer vrijen, en het gebeurt maar zelden dat al die eerste ervaringen samenvallen in één relatie. Je herinnert je meestal wat het meeste impact had; de uitbundigheid en intensiteit, de intimiteit, het gezien worden,… Het menselijke geheugen functioneert immers op basis van gevoelens: emotie is de lijm die dingen in ons geheugen doet plakken. Hoe heftiger de emotie, hoe beter ze plakt en hoe meer je er later aan terugdenkt.” Dat die emotie van die eerste echte liefde heftiger voelde en daarom een langere impact heeft te maken met de leeftijd waarop je die eerste liefde had. Onze adolescentie is bij uitstek dé periode waarin alles intens is, vriendschappen, hobby’s, interesses en ook verliefdheden. In je tienerjaren is je brein zich nog aan het vormen. Dat duurt een tijdje, bij mannen zelfs tot hun vijfentwintigste. Dat maakt adolescenten impulsiever, hun beleving groter, hun gevoelens heftiger. Een eerste verliefdheid die wederzijds was en in de beleving van de adolescent allesoverheersend en levensveranderend was, zit diep in ons emotionele brein ingeprent.
Wij mensen zijn een nostalgisch soort en dat speelt zeker mee in het idealiseren van onze eerste liefde. Geen wonder dat we dan ook blijven terugdenken aan die eerste verliefdheid. Saar (38) had jarenlang een knipperlichtrelatie met haar eerste lief voor ze trouwde met een andere man en kinderen kreeg: “Af en toe had een van ons beiden eens iemand anders, maar we kwamen altijd weer bij elkaar. Voor even en dan wisten we weer waarom het niet werkte tussen ons en gingen we weer uit elkaar. Op een gegeven moment wilde ik een kind, hij niet, en zijn we definitief uit elkaar gegaan. Ik ben erg gelukkig getrouwd en heel blij met mijn kinderen die ik met mijn ex nooit gekregen zou hebben, maar nog elke keer dat ik hem zie of zijn naam valt in een gesprek, voel ik een steekje en denk ik: wat als...”
“Dat je een beetje aan je eerste lief blijft denken, is niet ongewoon. Vergelijk het met de muziek uit je jeugd: zoals je van bij de eerste noot terug geslingerd wordt naar dat gevoel van toen, zo kan een ex-lief emoties van een goede, gedeelde tijd oproepen. Verliefdheid is een emotioneel proces waarvan sporen in het geheugen achtergebleven zijn. Zie je een ex-lief met wie je een sterke klik hebt gevoeld, dan flakkert dat gevoel weer op. Onze hersenen maken geen onderscheid tussen een herinnering en een echt gevoel: op het moment dat je die herinnering herbeleeft, wordt dat gevoel opnieuw opgewekt en komt de verliefdheid voor een stuk terug in het nu. De herinnering aan een verliefdheid voelen is kortom hetzelfde als een beetje verliefd zijn.” (L. Migerode).
Een gezonde balans tussen het geven en ontvangen van liefde is gezond, zelfs ideaal nochtans kost voor velen het ontvangen van liefde veel, lees: ontvangen is moeilijk. Wanneer mensen beschadigingen hebben opgelopen, een laag zelfbeeld hebben of frustraties overheersen dan wordt het moeilijker om te ontvangen. Ze zetten vaak te sterk in op geven terwijl ze onvoldoende vragen en openstaan om liefde te krijgen vaak omdat net dat ook in hun jongere jaren ontbrak. Het bleef onbekend, het was voor anderen, men had er zelf geen recht op.
Bij een eerste liefde is het moeilijker om een evaluatie te maken van de balans geven-ontvangen. Wie grenzeloos veel wil geven wordt vaak getriggerd door iemand die grenzeloos veel nodig heeft. Mensen die in relatie gaan vanuit een zelfopofferende liefde, investeren extreem veel en hebben bijgevolg ook extreem hoge verwachtingen die nooit duurzaam kunnen worden ingevuld (P. Meyntjens).
Weldra komt er een nieuwsbrief over codependentie. Inschrijven via de site.
Helaas blijven slechte ervaringen ook stevig plakken: zij kunnen een trauma worden waar je soms de rest van je leven last van hebt. Want voor elk mooi, ontroerend verhaal van eerste liefde is er ook een verhaal dat eindigt in liefdesverdriet, in bedrog of erger. En die eerste keer een gebroken hart kan heel lang in je kleren blijven zitten, zeker wanneer je de breuk niet zag aankomen. Met een positieve eerste relatie bouw je vertrouwen op, een negatieve kan angst creëren. Na een breuk duurt het soms even voor het basisvertrouwen zich weer herstelt, niet alleen in de liefde, maar ook in jezelf: Hoe is dit kunnen gebeuren? Heb ik het dan zo verkeerd ingeschat? Gelukkig speelt een liefdesrelatie speelt zich niet af in een vacuüm. Als je thuis een vangnet hebt en een fijne vriendenkring die je opvangt, dan is de impact van een eerste negatieve ervaring ook weer niet zo groot. Dan denk je gewoon: dit gaat mij geen tweede keer overkomen, volgende keer kijk ik wel beter uit. De ervaring heeft je wijzer gemaakt, niet angstiger.”
(L. Migerode).
Zelfs wie niet met de warmste gevoelens terugdenkt aan die eerste liefde, erkent wel heel wat geleerd te hebben van die eerste partner, en dan hebben we het niet over kustechniek, maar wel over wat je belangrijk vindt in een relatie, wat je zoekt in een partner en wat je zeker níét meer wilt. Dominique (47): “Mijn eerste lief was heel aanklampend. Het liefst was hij altijd bij me en deden we alles samen. Aanvankelijk remden mijn ouders dat af, maar naarmate we ouder werden, begon ik me beklemd te voelen. Dat verwarde me: ik had altijd gedacht dat een relatie een symbiose hoorde te zijn. Waarom had ik dan zoveel nood aan tijd voor mezelf? Na onze breuk viel ik – waarschijnlijk minder onbewust dan ik dacht – voor het andere uiterste, een man die op zijn onafhankelijkheid stond en mij amper toeliet in zijn leven. Dat vond ik ook maar niets. Gaandeweg heb ik ontdekt dat ik best op mijn strepen mag staan en dat ik zowel tijd voor mezelf, als aandacht van mijn partner mag vragen.”
In een eerste relatie leer je vooral jezelf goed kennen. De meeste mensen hebben een vrij goed idee over zichzelf: ik ben zus of zo en als dit of dat zou gebeuren, dan ga ik zo en zo reageren. Maar in de intimiteit van een liefdesrelatie gedraag je je anders dan je als individu zou doen. Plots blijkt dat je toch niet zo zelfstandig bent of dat je meer aanklampend bent dan je graag zou willen. Je leert kortom je eigen hechtingstrategie kennen. In die eerste intieme relatie ontdek je je diepere behoeftes en je kwetsbaarheden, die in andere omstandigheden meer gemaskeerd zijn. Dat zijn lessen die je meeneemt in al je volgende relaties. (Rika Ponnet).
“Vaak blijven mensen vastzitten in een verwoestende dans van verlatingsangst en bindingsangst. Deze dynamieken kunnen heel krachtig op elkaar inwerken maar hebben meestal geen lange levensduur en durven zich meermaals herhalen in volgende relaties. Een verlatingsangstige persoon kan echter in een relatie met een meer veilig gehechte partner rustigere stabiliteit vinden." (P. Meyntjens).
“Unresolved past is destiny – it repeats” (Thomas Hübl)
“De onverwerkte stukken uit ons verleden, zullen we in het heden blijven herhalen en zo bepalen ze onze toekomst. Tenzij je stil durft te staan, de (oude) pijn die het je gedaan heeft toelaten waardoor het jou loslaat. Je wordt dan vrij voor nieuwe, krachtigere, meer volwassen keuzes, een andere respons, niet meer vanuit angst waarmee je je pijn bedekt houdt, maar vanuit een nieuwe ruimte, authentiek en vanuit het hier-en-nu. Als je voorwaarts vastloopt, en de liefde niet meer stroomt in je relatie of je seksuele stroom wordt geblokkeerd dan moet je je omdraaien en moet je kijken welke stukken je nog gevangen houden in het verleden. De pijn van de moeder-vaderwond die je verstrikt houdt of het pijnlijke besef dat je zo hard werkt om alsnog de bevestiging te krijgen die als kind nooit kreeg. Dat stuk van je innerlijk kind moet eerst geheeld worden. Dan kan de liefde in je leven weer vol stromen.” (P. Meyntjens).
Mijn volgende nieuwsbrief zal integraal over dit thema gaan; inschrijven kan via de site.
Er is geen liefde die meer blijft hangen dan de liefde die niet mocht zijn; het Romeo-en-Julia-effect. “Mensen die het meest aan hun ex blijven terugdenken zijn vaak mensen die het gevoel hadden dat de liefde nog niet op was, maar dat de relatie buiten hun wil om, door ouders die protesteerden, maar bijvoorbeeld ook door een verhuis, door een derde in de relatie, afgebroken werd. De relatie is als het ware nog open.” (Migerode). “Een gedwongen breuk is vaak een remmende factor op volgende relaties. Men gaat dan de ex-partner idealiseren: die eerste was de ware, de grote liefde, en met het beëindigen van die relatie hebben ze hun kans op geluk verloren. Die relatie wordt een soort van mentale vluchtroute. Telkens wanneer het in een volgende relatie minder goed gaat, grijpt men terug naar die eerste relatie: als ik met hem of haar was samengebleven was ik wél gelukkig geweest. Soms gaat het zelfs zo ver dat er stappen worden gezet om contact te zoeken met die ex.” (R.Ponnet).
Want waar vroeger een ex na een breuk geruisloos in de nevelen van het verleden kon verdwijnen is nu bijna iedereen met enkele muisklikken opgespoord en heb je in enkele tellen het contact met je ex-lief hersteld. Zo zocht Bea (48) na haar scheiding via sociale media haar ex weer op. “Ik was achttien toen ik samen was met Max, hij was mijn eerste echte lief. Een dik jaar later was het alweer voorbij tussen ons, maar hoewel ik na hem langere relaties heb gehad, is hij altijd degene geweest aan wie ik het vaakst terugdenk. Sinds ik hem tegenkwam op een feestje op de veertigste verjaardag van een gemeenschappelijke vriendin, zijn we Facebookvrienden, maar daar bleef het bij. Ik heb hem nooit een bericht gestuurd, zelfs nooit een foto of een bericht van hem geliket. Maar na mijn scheiding vorig jaar ging ik steeds meer aan hem denken en op een avond heb ik hem, met een paar wijntjes op, een berichtje gestuurd: dat ik weer single was en aan hem dacht. Hij antwoordde en zo hebben we een aantal keren over en weer gemaild.”
“Een gedeeld verleden geeft je snel weer een goed gevoel bij elkaar. Er is vaak nog een grote vertrouwdheid tussen twee ex-geliefden, al merken ze in de meeste gevallen relatief snel dat er wel degelijk een reden was waarom ze indertijd uit elkaar gegaan zijn. Bovendien zitten beiden ondertussen in een realiteit waar ze rekening mee moeten houden: ze hebben jobs, vrienden, kinderen, een leven dat ze niet meer met elkaar gedeeld hebben. Het zal tussen een ex-koppel nooit meer worden wat het geweest is. Maar blijkbaar is het des mensen om af en toe in de schakel van relaties die het leven is een paar schakels terug te keren en te gaan kijken naar die ene schakel waar we nog wel eens met spijt en weemoed aan terug denken. (R. Ponnet).
“Bedenk altijd dat een ex uit je verleden een ideaalbeeld is, geen werkelijkheid. Wanneer je verliefd bent, is dat als een automatische klik: alles gaat vanzelf, je begrijpt elkaar met een blik en een half woord. Wanneer dat wederzijds is, is dat een euforisch gevoel. Het is normaal dat je daar met nostalgie aan terugdenkt: zulke ervaringen zijn zeldzaam in het dagelijkse leven. Misschien missen we van een eerste liefde vooral het idee iemand gevonden te hebben die perfect bij ons past. Dat is op je zestiende nu eenmaal makkelijker dan op je veertigste. Als je dan een relatie begint, vorm je elkaar als het ware. Hoe ouder je wordt, hoe meer je al gevormd bent en hoe meer er ‘gewrongen’ moet worden om iemand nieuw in je leven te passen. Je hebt een persoonlijkheid, je weet wat je wilt en wat je niet wilt. Een relatie zal nooit meer zo vanzelf gaan als tijdens je jeugd.” (L. Migerode).
Een liefde die (te) lang blijft nazinderen, onder je huid blijft zitten of pijnlijk schuren vraagt een diepte-analyse. Welke ingrediënten waren sterk aanwezig en welke ontbraken? Waarom heb je die intensiteit zo fel ervaren? Waar zitten de schaafplekken? Heb je dit soort intensiteit van liefde wel nodig en is die wel gezond voor jou? Kortom, je moet op zoek naar de gezonde werkregels voor een duurzame relatie. Hoe vind je die liefde, hoe hou je het vuur brandend of hoe doof je het voortijdig uit? Voor velen ligt de moeilijke uitdaging in het loslaten van een misleidende intensiteit en even alleen door te gaan onder het motto: "Reculer pour mieux sauter". (P. Meyntjens).
Deze tekst is een compilatie van een tekst die Annelies Waegemans maakte voor Knack Weekend en persoonlijke aanvullingen en nota's van mezelf.
Interessante lectuur:
Cuppen, H. (2019). Liefdesbang. Overwin verlatingsangst en bindingangst. AnkhHermes.
Hühn, S. (2022). Het helen van je innerlijk kind. Mythras Books.
Migerode, L. (2015). Ik zie u graag. Lannoo.
Norwood, R. (1996). .Als hij maar gelukkig is. Vrouwen die teveel in de liefde investeren. Anthos.
Ponnet, R. (2018). Alleen met jou. De terugkeer van de romantische liefde. Lannoo.
Shetty, J. (2023). 8 rules of love - how to find it, keep it and let it go. (presale).
Alle rechten voorbehouden - Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur worden verveelvoudigd - © 2024 - Privacyverklaring