Patricia Meyntjens

Levenswijzer: Luiheid

Lazy sunday, laziness,..... in het engels heeft de term luiheid nog enigszins een positieve betekenis met rustig en relax. In de nederlandse taal heeft luiheid bijna uitsluitend een negatieve connotatie. We denken onmiddellijk aan een tekort aan zelfdiscipline en wilskracht. Zelden zullen we luiheid erkennen als een natuurlijke firewall tegen het verspillen van kostbare tijd en energie en al evenmin zijn we vertrouwd met de taoïstische kunst van het nietsdoen.

Om jezelf te motiveren om iets te doen, moet je het nut ervan inzien. Aan de hand van haalbare (tussen)doelen kan je een droom of een passie realiseren. Een positief zelfbeeld en succeservaringen zijn noodzakelijke ingrediënten en bevlogenheid en flow zijn hierin belangrijke sleutelbegrippen.  Onderstaand een beknopt artikel van Siska Verstraete i.s.m. Patricia Meyntjens  uit het Vlaamse tijdschrift "Psychologies".

Ik ben altijd lui

Tekst: Siska Verstraete  i.s.m. Patricia Meyntjens

Liever lui dan moe? Misschien leg je de lat voor jezelf te hoog, of misschien heb je gewoon je passie nog niet gevonden. Hoe dan ook is er altijd een oorzaak.

'Boodschappen doen, werken, de kinderen in bed stoppen, eten klaarmaken ... Ik vind het allemaal behoorlijk vermoeiend', zegt Laura (37) 'Het is geen uitstelgedrag, ik doe uiteindelijk altijd wat ik moet doen. Maar ik vraag me wel telkens af of ik de klusjes niet kan vermijden of uitstellen.' Hoe komt het dat sommige mensen fluitend van de ene taak naar de andere wandelen, terwijl anderen elke vorm van actie schuwen en het liefst de hele dag in de sofa liggen te soezen? Een eerste reden heeft te maken met de maatschappij waarin je opgroeit, zo stelt psychoanalyticus Saverio Tomasella. 'In sommige landen, het gebied rond de Middellandse Zee bijvoorbeeld, ligt het levensritme als gevolg van het warme klimaat een stuk lager dan bij ons. Je tijd nemen is daar de normaalste zaak van de wereld, en geduld wordt er beschouwd als een deugd.'

Daarnaast spelen fysieke factoren een rol. 'Wanneer pubers een gat in de dag slapen en overdag de hele tijd op de bank hangen, is het mogelijk dat ze een groeispurt doormaken', zegt psychotherapeute Patricia Meyntjens. 'Ook stofwisselingstoornissen, gezichtsproblemen en zelfs dyslexie kunnen leiden tot verminderde energie, waardoor je weinig zin hebt om dingen te ondernemen.' Kan je fysieke oorzaken uitsluiten, dan ligt misschien een psychologische reden aan de basis van je luie gedrag.

Te weinig uitdagingen

'Jongeren met een mentale voorsprong groeien soms uit tot luie volwassenen', waarschuwt Patricia Meyntjens. 'Wanneer ze te weinig op een passende manier worden gestimuleerd, ontwikkelen ze geen intrinsieke motivatie en blijven ze ook als volwassenen onderpresteren. Hetzelfde geldt voor kinderen die verwend of overbeschermd werden. Als ouders alles uit de handen van hun kinderen blijven nemen, geven ze hun zonen of dochters de kans niet zelf verantwoordelijkheid te dragen. De jongeren doen geen succeservaringen op en kiezen ook later soms nog voor de gemakkelijkste weg.'

Faalangst

Je hebt dus voldoende stimulatie nodig om tot actie over te gaan. Aan de andere kant mag de lat ook niet te hoog liggen. Patricia Meyntjens: 'Luiheid kan een vorm van arbeidsschuwheid zijn. Wanneer de opdrachten die je krijgt boven je capaciteiten liggen, of als de verwachtingen te hoog gespannen staan, bestaat de kans dat je faalangst ontwikkelt waardoor je taken die je te moeilijk lijken systematisch uit de weg gaat.'

Gebrek aan motivatie

'Het omgekeerde van je lusteloos voelen is flow ervaren', gaat Patricia Meyntjens voort. 'En dat gebeurt alleen maar als je gemotiveerd bent, als je ergens passie voor voelt. Neem nu mijn zoon. Vroeger vond hij wiskundeoefeningen maken een hele opgave. Sinds hij zich voorgenomen heeft om later aan de Technische Universiteit van Delft te gaan studeren, ziet hij het nut van die oefeningen beter in en is zijn inzet enorm gestegen.'

Innerlijk conflict

Je dromen najagen is een goed tegengif voor luiheid. Maar wat als je droom onhaalbaar blijkt? Saverio Tomasella: 'Stroken je verlangens niet met de realiteit, of met wat je de omgeving als passend beschouwt voor jou, dan kan nietsdoen de enige optie lijken. Je komt in een soort van verlammende toestand terecht waarin alle levenslust uit jou wegvloeit.

Persoonlijke aanpak

Michiel (29), restauranthouder

'Veel mensen dachten vroeger dat ik een echte luiwammes was. Ik dreef mijn ouders tot wanhoop omdat ik de hele dag niets anders deed dan op de canapé liggen zappen, en ik wachtte altijd tot de laatste minuut om in actie te komen. Tot ik mijn echte passie vond: het runnen van mijn eigen restaurant. Het vreemde is dat ik een heel zwaar beroep heb gekozen dat heel veel tijd en energie opslorpt. Maar als je iets graag doet, neem je dat er graag bij. Het enige wat volgens mij helpt om luiheid te bestrijden, is dus de juiste motivatie vinden. Je moet plezier beleven aan wat je doet. Stel jezelf daarom de vraag: "Wat vind ik fijn om te doen?" en durf je leven daaraan aan te passen.'

Hoe aanpakken?

Wees af en toe loom

'We leven in een maatschappij waarin we constant actief moeten zijn', vindt psychoanalyticus Saverio Tomasella. 'Maar af en toe eens nietsdoen kan heilzaam zijn.' De kunst van het dolce far niente is verwant met het concept van onthaasten, vindt ook Patricia Meyntjens. 'Je zou luiheid positiever kunnen omschrijven als een soort loomheid, als het contemplatief uitbollen na een drukke dag om tot rust te komen. In die zin kan je het beschouwen als een vorm van mindfulness.'

Beweeg

Als je sport beoefent, krijg je - paradoxaal genoeg - meer energie en komen er endorfines vrij. Bouw je conditie langzaam op en let ook op je voeding. Daarnaast is het belangrijk om niet alleen je lichaam, maar ook je brein in beweging te brengen, vindt Patricia Meyntjens. 'Wanneer je altijd dezelfde activiteit uitvoert, computergames spelen bijvoorbeeld, wordt maar één deel van je hersenen geactiveerd en krijg je een "lui brein", wat dan weer de kans op dementie verhoogt.'

Zoek je passie

'Ga even terug in de tijd en vraag jezelf af of je een droom had die je niet mocht najagen', raadt Saverio Tomasella aan. 'Heb je het gevoel dat je op een of andere manier vleugellam bent gemaakt?' Is dat zo, ga dan eventueel met de hulp van een coach naar een nieuw doel die je dichter bij je droom brengt en die je flow doet ervaren, dé manier om luiheid te overwinnen.

Meer lezen

Geef flow aan je leven. Gelukkig worden doe je zelf, Marlies Terstegge (Lannoo, 2011)

Meer energie: meer voor elkaar krijgen, meer ontspanning en plezier,  Meijke van Herwijnen (Spectrum, 2013)