Patricia Meyntjens
Levenswijzer: Intimiteit
Niets is zo verrijkend en bevredigend als een innige relatie waarin je je gekoesterd en veilig voelt. Wat zijn de kernelementen voor een hechte relatie. Wat is het belang van intimiteit in die hechte relatie? Aan welke facetten kan je sleutelen?
Een intieme relatie met je partner kan iets anders zijn dan alleen maar met elkaar vrijen. Intiem zijn betekent ook aandacht hebben voor elkaar, interesse tonen in elkaar, samen genieten van muziek, een film of lekker eten, complimenten geven, samen knuffelen en elkaar aanraken. Bij intimiteit horen ook respect hebben voor elkaar, je kwetsbaar durven opstellen en elkaar in vertrouwen beluisteren. Overbodig te zeggen dat je intiem kan zijn zonder seks te hebben.
De driehoekstheorie van de hechte liefdesrelatie
Robert Sternberg onderzocht wat nodig was om te komen tot een hechte liefdesrelatie. Volgens hem zijn drie elementen essentieel: intimiteit, passie en engagementsverbintenis. Samen vormen ze de driehoek van de liefde (zie onderstaande figuur).
INTIMITEIT / VRIENDSCHAP betekent elkaar goed kennen, betrokken zijn, graag bij elkaar zijn, begrip hebben, bezorg zijn, gevoelens delen. De drang naar verzoening en wederzijdse onthulling. Het leunt nauw aan bij vriendschapsintimiteit en wordt in onderstaande figuur benoemd als vriendschap.
PASSIE staat voor seksuele aantrekkingskracht, het seksueel of romantische verlangen naar de ander met een sterke neiging naar een lichamelijke of emotionele band met de ander, libido en seks. ENGAGEMENTSVERBINTENIS staat voor vastberadenheid. Het verlangen om de connectie in stand te houden en een verantwoordelijkheidsgevoel naar elkaar toe. De interesse om tegenslagen te overwinnen en de genegenheid op langere termijn te onderhouden. Verbintenis is een gevoel dat groeit met de jaren. Met deze drie elementen zijn diverse combinaties mogelijk, idealiter vallen ze samen in het midden van de driehoek. Dat is het ideale liefdesmodel dat niet moeilijk te vinden is maar veel moeilijker in stand te houden is. Om deze liefde te behouden is het uiterst belangrijk te investeren in onze intimiteit en vriendschap in de relatie.
Zeven wegen naar de liefde
Op basis van de driedeling stelt Sternberg dat er zeven wegen zijn die naar liefde kunnen leiden, afhankelijk van de manier waarop de drie componenten zich manifesteren. De zeven categorieën zijn:
ELKAAR AARDIG VINDEN Dit soort relaties doen zich voor wanneer er sprake is van intimiteit tussen twee mensen zonder passie of engagementsverbintenis. Deze vorm van liefde is kenmerkend voor de relatie die twee vrienden met elkaar hebben. Dit zijn doorgaans langdurige relaties, ook al gaan deze mensen geen formele verbintenis met elkaar aan.
VRIENDSCHAPPELIJKE LIEFDE, SOCIALE LIEFDE OF GEZELSCHAP Het is een kameraadschappelijke liefde met intimiteit en verbintenis maar geen passie. Beide partijen genieten van elkaar gezelschap en hebben besloten om de connectie in stand te houden, ondanks het gegeven dat er sprake is van seksueel of romantisch verlangen. De vorm van liefde komt voor bij hechte vriendschappen en bij wat oudere koppels.
LEGE LIEFDE is typerend voor relaties waarin de passie is uitgedoofd en de intimiteit en vriendschap verdwenen is, maar de engagementsverbintenis toch door beide partijen nog in stand wordt gehouden. Dit is een soort band of fase die zich vaak voordoet bij mensen die al een hele lange tijd samen zijn.
DWAZE LIEFDE In deze relatievorm is er sprake van heel veel passie en een sterk engagementsverbintenis maar de relatie is niet intiem. Over het algemeen komt de keuze om bij elkaar te blijven voort uit seksueel of romantisch verlangen, maar niet uit vertrouwen of steun. Deze relaties zijn kenmerkend voor mensen die veel onzekerheden hebben en zeer afhankelijk zijn.
( BLINDE) VERLIEFDHEID Er is veel passie, maar geen intimiteit of engagementsverbintenis.. Deze kortstondige romances zijn kenmerkend voor mensen die op het eerste zicht op elkaar verliefd worden en zijn meestal van toepassing op korte en onbeduidende relaties. Zoals de benaming al aangeeft, is er sprake van zeer intense gevoelens maar geen diepgang.
ROMANTISCHE LIEFDE is gekenmerkt door passie en intimiteit maar geen engagementsverbintenis. Men bevindt zich in deze relaties hoog in de wolken, helemaal betoverd door de ander, maar zonder enige werkelijke daadkracht om belang te hechten aan het engagement/verbintenis..
VOLMAAKTE LIEFDE Deze vorm van liefde is het voorbeeld van het ideale liefdesmodel, waarin de drie componenten evenwichtig aanwezig zijn.
Evolutieprocessen doorheen de relatie
Uit onderzoek blijkt dat zowel mannen als vrouwen vooral waarden hechten aan intimiteit in de relatie. Het besef ervan neemt toe doorheen de relatie en/of met de leeftijd. Op het vlak van engagement zijn de verwachtingen bij partners niet altijd gelijkoplopend. Vrouwen verwachten dat het engagement na verloop van tijd sterker wordt, terwijl dit bij mannen vaak niet zo is. Wat de passie betreft, stellen veel koppels vast dat het moeilijk is om volledige harmonie te vinden in hartstochtelijke gevoelens. Soms hebben mannen meer behoefte aan passie dan vrouwen of soms vice versa. Bovendien geven beiden aan dat passie met verloop van tijd vaak verloren gaat. Dit mag als zorgwekkend beschouwd worden. In de twee Levenswijzers over erotische intelligentie worden voor een afname
aan passie denkpistes aangereikt.
Deze levenswijzer zoemt vooral in op het bevorderen van intimiteit in relaties.
Intimiteit in liefdesrelaties
In de liefde verlangen we naar intimiteit. De mens is een dier dat zich wil binden en hechten. Maar we nemen ook risico’s als we ons op die manier aan de ander hechten. Een breuk met iemand met wie je zo’n verbondenheid voelt, ervaren velen als een amputatie. Ondanks dat gevaar blijven we instinctief intimiteit zoeken in relaties. Waar zoeken we dan precies naar. Wat is intimiteit eigenlijk? Hoe kunnen we dat laten groeien? En vooral ; hoe kan je intiem zijn met een ander zonder jezelf compleet te verliezen?
Intimiteit gaat niet enkel over lichamelijkheid maar evenzeer over het delen van gevoelens en dat hoeft niet lichamelijk te zijn. Er hoeft geen aanraking te zijn om heel hecht te zijn met iemand. Het is emotionele innigheid, het gevoel dat je echt belangrijke dingen kunt en wilt delen met iemand. Niet met iedereen, maar juist, of misschien wel alleen, met die ene. Een belangrijke voorwaarde voor het ontstaan van die intimiteit is kwetsbaarheid (De kracht van kwetsbaarheid, Brené Brown). Pas wanneer je jezelf echt durft te laten zien en dus kwetsbaar durft te zijn, kan intimiteit en verbondenheid ontstaan. Zo niet, is het alleen maar informatie-uitwisseling. (Hannah Cuppen).
Intimiteit is het risico durven nemen om kwetsbaar te zijn. Dit houdt het risico in dat je afgewezen kan worden. ‘Zal hij me nog willen als ik mezelf echt laat zien?’ Er zijn heel wat vluchtstrategieën die we ontwikkelen om niet die echte verbinding aan te moeten gaan en zo het risico op afwijzing en bijbehorende pijn en verdriet te minimaliseren. Zo zijn bindingsangst en verlatingsangst twee manieren om je niet echt met de ander te verbinden. Beiden komen voort uit een diepe angst voor het verlies van de liefde.
Het klinkt als een klassieker én het is waar. De belangrijkste stap naar meer nabijheid en intimiteit in je relaties begint echt bij jezelf. Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar wanneer je juist streeft naar meer verbondenheid met de ander, moet je een stapje naar achteren doen: een stapje terug naar jezelf. Immers hoe sterker je eigen basis is en hoe gelukkiger je bent met jezelf, hoe minder erg het is om kwetsbaar te zijn. Zo kunnen echte gevoelens met een geruster hart worden gecommuniceerd. Gevoelens die gaan over de liefde die je voor de ander voelt en het benoemen ervan. Laat je de ander weleens weten wat hij of zij echt voor je betekent? Maar ook spannende dingen zoals uitspreken dat je vaker samen zou willen zijn of misschien juist meer tijd alleen wilt doorbrengen. Echte intimiteit gaat dus over je verlangens en diepste gevoelens durven uitspreken zonder de verlammende angst voor afwijzing. Aan intimiteit kleeft vaak het beeld van versmelting, van twee mensen die heel dicht op elkaar zitten. Maar hoe romantisch dat ook klinkt: de kans is groot dat je jezelf verliest. Juist als je een stapje bij elkaar vandaan doet, je jezelf kan voelen en met je eigen gevoelens in contact blijft, kun je ook daadwerkelijk met de ander verbinden. Zonder jezelf onderweg te verliezen.
Tips voor meer intimiteit met al je zintuigen
1.Toon interesse in elkaar. Wat houdt de ander bezig, werk, vrienden? Door interesse te tonen laat je de ander zien dat je hem/haar de moeite waard vindt en leer je je partner beter kennen. Bovendien kun je steun bieden als het even wat minder gaat.
2.Vraag hoe de ander zich voelt en niet louter wat ze gedaan heeft. Vraag niet ‘Hoe was je dag?’ , maar ‘Hoe voel je je?’ Blijf vervolgens rustig en uitnodigend wachten op een antwoord. Maak minstens één keer per week tijd voor elkaar om ideeën, verlangens en negatieve gevoelens in het hier en nu te delen.
3.Micromomentjes van verbondenheid. Goede relaties zitten juist in kleine momentjes van uitwisseling en de manier waarop we daarop reageren. Door een blik, humor, iets attent aan te geven, een doorleefde vraag te stellen, enz. Het zijn kleine verzoekjes om aandacht of verbondenheid. Verwacht niet dat elke toenaderingspoging wordt beantwoord, maar zo zaai je in elke geval veel mogelijkheden.
4.Laat zien dat je blij bent als je je partner weer ziet en begroet hem hartelijk. Geen vluchtige kus in het voorbijgaan maar bewust halt houden, elkaar aankijken én aanraken. Streel door haar haar, geef hem een knipoogje. Speelsheid samen met zorgzaamheid zijn een sterk afrodisiacum.
5.Verspil graag tijd aan elkaar. Tijd is zo kostbaar als je dat met geduld en toewijding aan elkaar kan weggeven dan geeft je het best stukje van jezelf.
6.Doe moeite voor elkaar. Dit lijkt een open deur, maar is erg belangrijk om te laten zien dat je de ander de moeite waard vindt en jezelf niet altijd op nummer één zet. Kook bijvoorbeeld eens lekker voor je partner, maak eindelijk die plankjes in de keuken als je dat al een tijd van plan was of plan een avond vrij voor elkaar. Het gaat om kleine dingen.Moeite doen voor je partner is belangrijk, maar als je dit ongevraagd doet waardeert je partner dat waarschijnlijk dubbel.
7.Ontwikkel je kwaliteiten als ‘luister-fluisteraar’. Luister naar het timbre van elkaars stem. Niet enkel woorden dekken de lading van de boodschap, hoe klinkt haar stem; is er aarzeling, gejaagdheid, angst,…. Je hoeft niet begenadigd te zijn met de kwaliteiten van hooggevoeligheid om je partner te kunnen leren horen en de gepaste reactie te hebben. Een goede luisteraar heeft geen oordeel en mag niet het gevoel hebben dat hij een instant oplossing moet aanbieden.
8.Verras je partner. Doe spontaan boodschappen, regel 'stiekem' een oppas voor een avondje samen of koop een klein cadeautje.
9.Geef complimentjes en zeg lieve dingen. Dit is een teken van waardering en liefde. Door complimentjes kunnen mensen opbloeien, bijvoorbeeld door een sms’je, een briefje op het kussen of gewoon door het te zeggen. Probeer die toenaderingspogingen zo goed mogelijk te beantwoorden. Het negeren van deze pogingen is het meest destructieve dat we kunnen doen in een relatie.
10.Zelfonthulling. Als we meer van onszelf laten zien, gaan we elkaar leuker vinden. Als er gereageerd wordt met interesse en empathie en er wederzijds dingen worden blootgegeven dan verdiept de band zich. Goed luisteren is de fond voor vertrouwen en veiligheid.
11.Geef aandacht aan je uiterlijk. Trek mooie kleren aan, verzorg je lichaam, ruik lekker, zorg dat je fit bent. Als je je aantrekkelijk voelt, straal je dat ook uit.
12.Geef de ander ruimte. Intimiteit kan ook betekenen dat je af en toe wat afstand neemt om je eigen gang te gaan en dat je je partner die ruimte ook geeft.
13.Raak elkaar terloops aan. Door elkaar vaak aan te raken laat je zien dat je graag bij de ander wilt zijn. De manier waarop je elkaar aanraakt is natuurlijk wel belangrijk. Een afstandelijke of routinematige kus, functioneel aanraken omdat je 'erlangs' moet of een klopje op de schouder zijn minder intieme tekenen.
14.Leer de voorkeuren van je partner kennen. Wat vindt jouw partner een prettige vorm van intimiteit? Wat zijn geruststellende of steunende aanrakingen? Wat zijn prettige aanrakingen? Hoe zit dat met vrijen? Ieder persoon is anders, je kunt er niet vanuit gaan dat je partner dezelfde behoeftes heeft als jij.
Geweldloze communicatie
Conflicten ontstaan als we elkaars behoefte niet begrijpen. Ruzies zijn nochtans snel op te lossen als je je puur op de achterliggende behoefte richt. Geweldloze communicatie (M. Rosenberg) is een manier om je behoefte duidelijk te maken zonder de ander aan te vallen, en hoor je andere behoeften zonder je aangevallen te voelen. Dat klinkt makkelijker dan het is omdat we onze behoefte vaak verpakken in kritiek of boosheid. We blijven vasthouden aan ons gelijk en vaak krijgen we zelf onvoldoende scherp gesteld wat we nu echt zelf willen. We zeggen bijvoorbeeld, ‘Je luistert niet’, als de ander steeds naar zijn computerscherm kijkt, terwijl we iets vertellen. Terwijl we eigenlijk bedoelen :'Ik wil gezien en gehoord worden, ik wil belangrijk voor je zijn'. Als we onze behoeften als verwijt brengen, wordt de kans net kleiner dat de ander ze zal kunnen decoderen. Die zal eerder in de verdediging springen. Bij geweldloze communicatie is het de kunst om steeds goed bij je eigen behoefte stil te staan, vooral als je boosheid of irritatie voelt. Ze fungeren als waarschuwingslampje op je dashboard. Het geeft nuttige informatie over wat je nodig hebt en dat mag je niet negeren, uitzetten of verbergen. Zodra je scherper hebt kunnen stellen wat je behoeften precies zijn (bijvoorbeeld erkenning, begrip, rust, plezier, steun, controle of een knuffel), is de volgende stap om te bedenken wat er zou moeten gebeuren om dat te vervullen. En vervolgens, vrij van kritiek, te vragen wat je nodig hebt. Daarnaast is het belangrijk om steeds euwsgierig te blijven naar de behoefte van de ander, die in hun opmerking verborgen ligt. Hoe onhandig ze soms ook geuit worden. Als er boos op je wordt gereageerd, kan dat bedreigend overkomen; maar als je je richt op de behoefte die achter die boodschap zit, zonder je aangevallen te voelen en in de verdediging te schieten, dan haal je de angel uit het conflict.
Meer lezen :
Brown, B. (2013). De kracht van kwetsbaarheid. Heb de moed om niet perfect te willen zijn. Amsterdam: Bruna.
Cuppen, H. (2014). Liefdesbang. Overwin verlatingsangst en bindingsangst. Ankh-Hermes.
Kirschenbaum, M. (2015). Tijd voor elkaar. Lev.
Rosenberg,M. (2012). Geweldloos communiceren, hoe doe je dat? Lemniscaat.
Sternberg, R. J. (1986). A triangular theory of love. Psychological Review, 93, 119-135.