|
Levenswijzer
Deel 3
Friends with benefits vs intieme vrienden
De complexe emotionele ervaring van een echte liefdesrelatie steunt m.i. op vijf pijlers. Vooreerst is er intimiteit nl. de waardering en bewondering voor de persoonlijkheid van iemand. Het betekent elkaar goed kennen, betrokken zijn, graag bij elkaar zijn, begrip hebben en gevoelens delen. Dit is de basis voor vriendschap en mentale aantrekkelijkheid. Ten tweede is er verliefdheid ; de euforie dat de ander de enige echte is waardoor men zich in fusie in elkaar verliest. Niettegenstaande je niet blijvend iemand kan zijn voor iemand anders als je jezelf verliest, is deze verliefdheidsfase een draagvlak om later op terug te blikken. Ten derde is er engagement ; de wil om er samen voor te gaan, om een toekomst uit te bouwen, om samen oplossingen te zoeken en in goede en slechte tijden te kiezen voor elkaar. Tot slot is er de aantrekkelijkheid die ik opsplits in het luik uiterlijke aantrekkelijkheid. Het graag met een fysiek aantrekkelijk iemand gezien worden is voor mannen vaak een belangrijkere trigger. Het tweede luik is de seksuele aantrekkelijkheid ; het verlangen naar de ander, de passie, de seks en de lichamelijke chemie nodig voor seksuele intimiteit.
Met de vijf pijlers zijn diverse combinaties mogelijk maar idealiter zijn ze in evenwicht als mensen een echte liefdesrelatie hebben. Afhankelijk van de waarde dat men als individu of als koppel toekent aan bovenstaande vijf kenmerken kan men in een andere relatievorm terechtkomen. Vaak zitten mensen, al dan niet tijdelijk, in relaties waar alle pijlers (nog) niet (volwaardig) aanwezig zijn. Denk hierbij aan onenightstand, no strings attached en friends with benefits. Bovendien ontdekken mensen in hun relatie niet zelden een pijnlijke discrepantie tussen de fysieke en de seksuele aantrekkelijkheid van hun partner. De eigen partner is knap maar het lichamelijk samenspel komt niet op temperatuur. Bij vreemdgangers, minnaars en intieme vrienden is dit vaak een onderligggend pijnpunt. Deze, al dan niet positieve, ervaringen zijn vaak een tussenstop of een compromis in de zoektocht naar een echte liefdesrelatie.
We hebben de neiging om te snel een waarde-oordeel uit te spreken over relatievormen die de onze niet zijn. Mensen die de ontroerende en integere film "The bridges of Madison County" (1995) hebben gezien, verklaren niet zelden dat ze anders zijn gaan kijken naar seksuele intimiteit en (on)trouw. Deze film gaat overigens niet over ontrouw... immers het ware geluk bevat evenveel ontzeggingen als genot.
Aan de hand van bovenstaande vijf pijlers belichten we enkele relatievormen. In de praktijk blijkt dat er geen dwingende typologie bestaat maar dat er vele varianten, overgangsvormen en evoluties zijn. De tekst en de getuigenissen, die het geheel tot een document humain maken, bieden de kans om op een genuanceerde en serene manier te beluisteren hoe mensen, al dan niet tijdelijk, in een bepaalde seksuele omgangsvorm terecht komen.
Onenightstand & no strings attached
In beide vrijblijvende seksrelaties is er een eenmalig of een occasioneel seksueel contact zonder enige verdere verplichting. Er is meestal geen vriendschappelijke basis en een geringe graad van engagement. 18 % van de singles geeft in het sexpert-onderzoek aan met deze relatievorm ervaring te hebben. In de film "No strings attached" (2011) spreken Adam en Emma na wat omzwervingen af geen relatie te hebben maar wel regelmatig de liefde te bedrijven zonder verplichtingen over en weer (no strings attached).
Friends with benefits
What's in a name. Vrienden die niet alleen lief en leed, feestjes en geheimen delen, maar elkaar ook erotisch uitdagen en de lakens met elkaar delen worden "friends with benefits" genoemd. Een term die naar grote waarschijnlijkheid werd geïntroduceerd door de sekse die het meest begiftigd is met testosteron. Immers uit onderzoek blijkt dat mannen meer focussen op de benefits en vrouwen meer op de vriendschap maar 'it takes two to tango'. Het gaat hier meestal om een relatie met een beperkte houdbaarheidsdatum, nl. niet langer dan drie maanden. De relatievorm heeft een tijdelijk statuut en is bovendien conditioneel dwz. totdat een van de spelers een andere partner vindt. Singles kiezen in de helft van de gevallen om seks te hebben met een seksmaatje en in één op de drie gevallen met een ex-partner. De FWB-relatievorm is het meest gekend onder twintigers en dertigers (50% maakt melding zo'n relatie gehad te hebben) maar komt ook in oudere leeftijdsgroepen voor. Wat de motieven zijn is wetenschappelijk nog een braakliggend terrein.
De romantische komedie "Friends with benefits" (2011) geeft u een inkijk.
De band en het engagement bij FWB is minder diep dan bij romantische liefde maar groter dan bij een vrijblijvende seksrelatie. De aantrekkingskracht is van tijdelijke en vooral fysieke aard. Bij een romantische liefde wordt er evenveel gewicht gelegd op de vriendschap als op de seksuele componenten waar de FWB hun vriendschappelijke component meer gewicht toekennen dan hun seksueel engagement. Ze zijn in essentie vrienden en hebben af en toe seks. De seksuele component is dan de slagroom op de taart. De seks is affectiever en wederkeriger dan bij een onenightstand alhoewel het geen onderbouw is voor romantische liefde.
Wie kiest voor zo'n seks-om-de-seks-relatie en wat zijn de spelregels?
Mensen kiezen tijdelijk voor dergelijke relatie wanneer (a) ze een aantal teleurstellingen hebben opgelopen en zich nog niet onmiddellijk weer willen binden, (b) ze in een fase van experimenteergedrag zitten, (c) ze als single, mogelijks met bindingsangst, op zoek zijn naar een intieme en geborgen manier om hun seksualiteit te beleven (d) er geen toekomstbeeld is voor een relatie of ze nog te fel genieten van het vrijgezellenbestaan maar schroom voelen bij onenightstands met onbekenden. Maar evenzeer wanneer (e) een alleenstaande ouder de kinderen niet met een flirt wil confronteren, kiest men soms voor een vertrouwd iemand die niet mee "gezinnetje" wil spelen of wanneer (f) mensen reeds in een partnerrelatie zitten die ontoereikend lijkt doch zich niet wensen te engageren tot iets nieuw en langdurig. In die gevallen wordt de oplossing meer dan je denkt bij een vriend(in) met zin gezocht.
Mensen die tijdelijk voor deze vorm van seksrelatie kiezen, doen dit meestal volgens een aantal spelregels om engagement te vermijden. Gezien vriendschap de basis is van de seksrelatie doen ze ook nog gewoon andere dingen met elkaar zonder seks. Ze trachten verder geen verwachtingen te hebben, stellen een houdbaarheidsduur voorop, limiteren hun gedeelde tijd (max. 2 uur per dag), bellen elkaar enkel één à twee keer per week, houden hun vrienden er buiten, houden geen emotionele gesprekken voor, tijdens of na het vrijen, fluisteren enkel seksuele termen tegen elkaar en laten intieme gevoelens achterwege, geven complimenten over uiterlijk maar niet over elkaars karakter, blijven niet bij elkaar slapen en romantiseren de relatie met de tegenspeler niet. Deze regels kunnen de spelers behoeden voor engagement, maar kunnen dit echter niet voorkomen. Mensen menen hier mentaal goed tegen gewapend te zijn, de realiteit is vaak anders. Onderhuids blijven vaak morele en praktische vragen leven :'Hoeveel seksvriendjes gun je elkaar?', 'Hoeveel claim mag je leggen?', 'Zoek je spanning of geborgenheid?'
Seksuele dans op een slappe koord
FWB-relaties kunnen een basis zijn waarin vriendschap en seksueel plezier tijdelijk hand in hand gaan zonder de emotionele turbulenties en het engagement die gepaard gaan met romantische liefde. Het nadeel is dat ze de voordelen van een romantische liefde met een diepe verbondenheid missen. Bovendien is de partner in een FWB-relatie vaak niet de eerste prioriteit van de andere speler. Het is de tweede beste of soms de tweede keuze na of in afwachting van de relatie waarmee de speler een intiem en diepgaand engagement heeft of wenst. De lage graad van engagement en de onduidelijkheid van perspectief leiden vaak snel tot een daling van de passie en seksuele intimiteit. Het verlangen om de voordelen van beide werelden te verenigen zal deze voordelen ook vaak doen opbranden.
Elke mens kent de nood om uniek te zijn en om exclusiviteit te krijgen. In principe geven FWB-ers geen garanties op seksuele exclusiviteit alhoewel sommigen zich engageren tot seriële monogamie (relaties die elkaar opvolgen en niet parallel lopen). Immers mensen verwachten een zekere vorm van 'trouw aan elkaar' ook al wordt er stoer gedaan. Alle spelregels ten spijt gaat elke speler anders om met de gemaakte afspraken.
De kans is reëel dat er bij één of beide spelers gevoelens ontstaan omdat de band als sterk en hecht wordt ervaren. Er leeft dan een verwachting om de relatie een upgrade te geven tot een romantische relatie. Immers mensen hebben het liefst seks met iemand die ze aantrekkelijk en sympathiek vinden. Als dit ook nog een zielsverwant blijkt te zijn en seks is bovendien geweldig dan ligt het voor de hand dat ze deze kwaliteiten langer willen vasthouden of dit als een basis voor een vaste relatie zien.
Als FWB echter de enige doelstelling van de relatie was dan kan een eventuele upgrade van zo'n relatie evenzeer als ontoereikend worden ervaren omdat de voordelen worden opgegeven en in 'a sense killing the thing we love' (Oscar Wilde).
Als slechts één partner verliefd wordt op de ander worden de grenzen van FWB overschreden. De seksrelatie en de vriendschap komen onder vuur te liggen. Het kan als een afwijzing worden ervaren als de tegenspeler onvoldoende intimiteit geeft (mogelijks om zichzelf te beschermen) en enkel de lakens wil delen. Het tekort aan wederkerigheid is dan erg pijnlijk en vaak destructief. Vrouwen voelen zich sneller second choice en dat geeft hen een gevoel van gebruikt zijn.
Minnaars
De pijlers van de vriendschappelijke intimiteit en engagement zijn aanwezig. Er is een engagement om gedurende een langere tijd samen een seksuele relatie aan te gaan en hierin exclusiviteit aan te bieden. De (tijdelijke) seksuele aantrekkelijkheid is de sterkste pijler om deze relatie uit te bouwen doch er wordt niet perse gestreefd naar echte duurzaamheid, die wordt voorbehouden voor het eigen huwelijkse engagement.
Deze seksuele relatievorm tussen vrienden vindt plaats in een black box dwz. de omgeving en/of de partner hebben er geen weet van. Er gaat veel energie naar het verborgen houden van de relatie wat kan gepaard gaan met schuldgevoelens. Klik hier voor Getuigenis 1.
Als de passie is opgebrand of de relatie komt aan het licht dan wordt meestal het definitieve einde van de relatie ingeleid.
Intieme vrienden
Deze seksuele relatievorm ontwikkelt zich pas in de midden- of laatvolwasenheid en leunt in vele opzichte dichter aan bij de romantische liefde dan bij de FWB en onderscheidt zich van minnaarschap omdat: 1) er een even groot gewicht wordt toegekend aan de vriendschap als aan de seksualiteit. 2) Intieme vrienden ontwikkelen en intensifiëren hun vriendschapsbanden en gaan een oprecht engagement aan om samen gedurende een lange periode (onbepaalde duur) een seksuele relatie te hebben. Hierin is onvoorwaardelijk respect, oprechte inzet voor elkaar en begrip voor elkaars (seksuele) historiek aanwezig. Dwz. dat er rekening gehouden wordt met een eventuele derde ; zie vb (a) en (c). Intieme vrienden bieden elkaar ten eerste de veiligheid van seksuele exclusiviteit. Dwz. dat ze tijdens hun langdurende vriendschapsrelatie (conditionele) exclusiviteit aanbieden. Ten tweede bieden ze elkaar de kans tot herkansing, dwz. dat de seksuele relatie niet prestatiegericht is en er plaats is voor een seksuele mislukking, die gedragen wordt in de schoot van hartelijke humor. 3) De seksuele aantrekkingskracht is duurzaam en berust op een uitgesproken seksuele chemie die in de tijd gevoed en met zorg onderhouden wordt. Intimiteit en affectie worden niet afgeweerd en zijn een veilig draagvlak waarin de seksuele chemie blijvend zuurstof krijgt. Naast fysieke aantrekkingskracht rapporteren intieme vrienden een hoge graad van passie en mentale aantrekkingskracht. Deze drie ingrediënten voor seksuele chemie zijn soms sterker aanwezig dan bij romantische liefde. Een bijkomend verschilpunt is het feit dat er soms geen totale geheimhouding noodzakelijk is.
Een intieme vriend is niet Mr. or Mrs. Right maar zou dat wel kunnen zijn in andere omstandigheden.
(a) Denk bijvoorbeeld aan de man die, vaak met instemming van de eigen partner, een intieme vriendin heeft omdat seksuele interactie binnen het koppel na ongeluk, ziekte of handicap onmogelijk is geworden. Het echtpaar behoudt echter onderling de drie essentiële kenmerken van hun romantische liefde. Voor het fysieke en seksuele welzijn van de echtgenoot en de gemoedsrust van de vrouw voelt de duurzaamheid van zijn intieme vriendschap oprechter en biedt het meer veiligheid dan een vrijblijvend (betalend) alternatief. Klik hier voor Getuigenis 2 (b) Een nieuw samengesteld koppel met opgroeiende kinderen uit vorige relatie die voor een LAT-relatie opteren, ressorteren vaak onder deze groep. (c) Een man of vrouw die wegens onoverbrugbaar seksueel onvermogen of incompatibiliteit van de partner een intieme vriend (in) heeft doch hiervoor de liefdevolle zorgzaamheid naar de eigen partner en hun huwelijk niet wil opgeven.
Reflectie
Relatieland heeft vele bestemmingen en mensen reizen er naar toe vanuit de meest uiteenlopende motieven. Wat het voor de een is, is het niet voor de ander; en de ander ziet niet wat het voor de een is.
FWB is in theorie voor een jonge doelgroep aantrekkelijk; 'Wel de lust, niet de last', maar mislukt vaak in de praktijk. Want ook een seksrelatie is een relatie en de band die gesmeed wordt overstijgt die van gewone vriendschap. Te sterke emoties, affectie en intimiteit worden vaak afgeblokt doch een seksrelatie is nooit koud omdat het altijd een gevoelsdimensie heeft, al is het die van de lust. Mensen hebben zich bloot gegeven en er zijn mooie momenten gedeeld.
Wie zich oprecht vriend noemt, overweegt grondig of hij zijn vriendschap wil hypothekeren met een tijdelijk, doch nooit onschuldig of vrijblijvend seksueel intermezzo. Ik meen dat hier te lichtvoetig wordt omgesprongen met het begrip 'friend'. De term 'seksmaatje' dekt beter de lading. Bij nuancering blijkt immers dat singles relaties aangaan met mensen waarmee het goed klikt doch niet met hun 'best friend' omdat dit nog altijd wordt ervaren als een brug te ver.
Mannen kunnen seks, vriendschap en relaties gemakkelijker gescheiden houden. Voor vrouwen ligt dat moeilijker. Ze willen hun puur lichamelijk genot gecompleteerd zien met een gevoel van intimiteit, verbondenheid en exclusiviteit. Als er geen verhaal achter zit, hoeft het voor hen al snel niet meer. Voor vele mannen is de verovering vaak de bekroning en neemt de erotische spanning daarna af.
Intieme vrienden zijn zwarte ijsberen die erin slagen om een langdurige intieme relatie aan te gaan en met respect (en medeweten) het beste van beide werelden combineren. Ik ben bevoorrecht om tijdens mijn loopbaan enkele getuigenissen van zo'n zwarte ijsberen te hebben mogen beluisteren. Ze behoeden me van wit-zwart denken en leveren me reflectie over de ondoorgrondelijke complexiteit en het samenspel van vriendschap, intimiteit en seksualiteit. Als "vreemdgaan", "thuiskomen" betekent dan wankelen idealen.
Iemand vertrouwen én liefhebben én ernaar verlangen is voor de mens misschien wel de moeilijkste en meest complexe van alle levenstaken, de laatste beproeving, het werk waarop al het andere alleen maar voorbereiding is op weg naar de mooiste realisatie: een echte liefdesrelatie. De liefdevolle andere is het meest verheven afrodisiacum op voorwaarde dat je jezelf durft open te stellen en de ander wil toelaten. Wie zichzelf en de ander vertrouwt is in staat de ander emotioneel in zich te laten penetreren en zelf ook in de ander te penetreren. Er is een drang tot fusie met behoud van eigen identiteit. Een liefdesrelatie is uniek en onderscheidt zich van het volgen van biologische instincten en van de intellectuele bevrediging van een rationele beslissing.
Deel 1 : Vriendschappen
Deel 2 : Man - vrouwvriendschappen
Getuigenissen bij Deel 3
|
