Patricia

Meyntjens

Psychotherapie

 Echtpaarbegeleiding

Seksuologie

Levenswijzer: Altijd te laat....

Wat is uitstelgedrag?

Uitstelgedrag of procrastinatie speelt iedereen wel eens parten; meestal gaat het over 'gewoon' uitstelgedrag maar bij sommigen neemt het problematische proporties aan.  Mensen verschillen zowel in de mate waarin ze dingen uitstellen, als in de gebieden waarop ze uitstelgedrag vertonen. Waar u in de ene situatie daadkrachtig optreedt, daar blijft u in een geheel andere situatie eindeloos dralen. 

Bij uitstelproblemen gaat het om chronisch uitstelgedrag van belangrijke taken doordat u onbedoeld of automatisch bezig bent met onbelangrijke activiteiten die op korte termijn bevredigend zijn.

Tien tot vijftien procent van de studenten zijn uitstellers en er is geen reden om aan te nemen dat dat minder wordt eens ze gaan werken. Procrastinatie zal niet noodzakelijk meteen je zelfbeeld aantasten. Immers als je met weinig moeite toch succes boekt dan is dat in het begin zelfs stoer. Ook falen nadat je hebt uitgesteld, laat ruimte voor vermoede bekwaamheid: 'je bent lui, maar niet onbekwaam'.

De meeste uitstellers verkiezen aangename activiteiten op de korte termijn boven resultaten op de lange termijn. Nu een boek lezen of met een vriend bellen betekent instant plezier. Voor de voldoening van een mooi afgewerkte taak moet je eerst een inspanning leveren. Uitstellers vinden dat het leven aangenaam, leuk en comfortabel moet zijn en kiezen eerder voor vage doelen. Een diploma halen, promotie maken of een boek schrijven vinden ze waardevol maar ze zetten geen concrete stappen die naar dat doel leiden: voor een examen slagen, een vergadering goed voorbereiden of een hoofdstuk afwerken. Daarom hebben de lange termijn perspectieven te weinig invloed op hun gedrag van vandaag.

In ons persoonlijke leven kan uitstellen tot problemen leiden: gemiste deadlines en promoties, verbouwingen die eindeloos aanslepen, te late btw-aangiften en dus torenhoge boetes. De gevolgen op lange termijn worden onderschat; uitstellen kan een hypotheek op je toekomst leggen. Je kunt je betrouwbaarheid verliezen, en in brede zin aan je capaciteiten gaan twijfelen. Je bent misschien wel bekwaam, maar je brengt er toch niets van terecht.
Procrastinatie is dus een beetje als het instantplezier van een kredietkaart. Aangenaam zo lang het duurt, maar pijnlijk als je de rekening gepresenteerd krijgt.
En toch is uitstellen niet altijd een slecht idee. Als je te moe bent om een taak uit te voeren, of nog niet alle informatie hebt om een beslissing te nemen, is uitstellen functioneel. Het wordt pas schadelijk als de kwaliteit van je prestatie lijdt onder de tijdsdruk waarin je jezelf gemanoeuvreerd hebt of als van uitstel afstel komt.

Niet alle uitstel is procrastinatie maar eerder een symptoom van een ander probleem. Als je depressief bent, heb je nergens de fut voor en ga je dus ook uitstellen. Of misschien volg je verplicht een cursus die je helemaal niet boeit en waar je dus ook niets voor doet.

Voor pure procrastinatie is motivatie nodig. Je wilt graag een diploma halen of een taak afmaken, en toch stel je de daarvoor noodzakelijke activiteiten uit.
Opruimen, research, marktonderzoek op internet of met collega's overleggen zijn favoriete opties voor uitstellers, want die lijken op werken. Maar ook vervallen in dromen en piekeren kan een vorm van procrastinatie zijn.

Test jezelf op de 'Procrastinatie-schaal'

Scores : nooit=1, zelden=2, soms=3, meestal=4, altijd=5

• Ik ben vaak bezig met dingen die ik al veel eerder had moeten doen.
• Ik begin pas op het laatste nippertje aan een opdracht te werken.
• Als ik een brief schrijf, zit er nogal wat tijd tussen schrijven en posten.
• Kleine klusjes laat ik dagen liggen.
• Ik heb de neiging verplichtingen uit te stellen.
• Ik moet me gewoonlijk haasten om mijn werk op tijd af te krijgen.
• Als ik weg moet dan zijn er op het laatste moment nog dingen te doen.
• Zelfs als ik dringend iets moet afmaken, ben ik nog met wat anders bezig.  
• Sinterklaas- en verjaardagscadeautjes koop ik op het laatste moment.
• Zelfs belangrijke dingen koop ik op het laatste moment.  
• Ik merk dat ik dingen tot morgen uitstel.

Scores : nooit=5, zelden=4, soms=3, meestal=2, altijd=1

• Ik zorg ervoor dat ik alle dingen die ik moet doen overdag klaar heb zodat ik 's avonds kan uitrusten.
• Alle dingen die ik me op een dag voorgenomen heb, doe ik ook.
• Als ik een bibliotheekboek uit heb, breng ik het onmiddellijk terug.
• Ik heb een taak eerder klaar dan strikt nodig is.
• Ik ga het liefst vroeg naar een afspraak.
• Ik neem mijn beslissingen zo snel mogelijk.
• Als ik iemand moet terugbellen, dan doe ik dat meteen.
• Als het 's morgens tijd is om op te staan, kom ik meteen uit bed. 
• Als ik een opdracht moet uitvoeren dan begin ik er meteen aan.

Uw score is lager dan 53 : U pakt de dingen doorgaans onmiddellijk en effectief aan.

Uw score is tussen 53 en 66 : Uw uitstelgedrag lijkt normaal. U stelt niet meer dan gemiddeld de dingen uit.

Uw score is hoger dan 66 : U schuift dingen voor u uit. 'Nu niet maar morgen', is uw lijfspreuk. Aan de slag !

Zeven types die nooit op tijd komen

Chronisch te laat komen heeft op langere termijn vaak ernstige gevolgen. Het brengt relaties en banen in gevaar, levert regelmatig genante situaties op voor de laatkomer en zijn naasten en kan het gevoel van eigenwaarde van de laatkomer ondergraven. Delonzor deed er onderzoek naar en vond 7 typologieën.

Verstrooide professoren

Deze categorie laatkomers is snel afgeleid. Ze willen wel op tijd komen, maar een interessant artikeltje, een onverwacht telefoontje of een verkoper aan de deur zet hen op een ander spoor.    Dit kan overigens ook puur neurologische oorzaken hebben. Zo hebben mensen met dyslexie en ADHD meer moeite met prioriteiten stellen, waardoor ze vaker te laat komen.

Suggestie : Bent u chaotisch, zoek het dan in externe oplossingen. Een accurate medewerker of een punctuele partner die u afspraken in herinnering brengt, kan een groot verschil maken.

Vermijders

Bij vermijders leidt angst of een slecht zelfbeeld tot te laat komen. Dit soort laatkomers is bijvoorbeeld bang om alleen op een feestje te verschijnen en met wildvreemde mensen te moeten praten.

Vermijders of faalangstige perfectionisten zijn snel onzeker over zichzelf en gevoelig voor stress. Ze zijn ook vaak bang om niet slim genoeg te zijn voor de setting en vragen zich af of ze de opdracht wel tot een goed einde zullen kunnen brengen. Hun perfectionistische standaard maakt hen ontevreden over hun prestaties en angstig voor beoordelingen door anderen. Uitstelgedrag en te laat komen zijn het resultaat van pogingen om onplezierige gevoelens (bv. minderwaardigheidsgevoel) en eventuele 'fouten' te vermijden. Iemand met faalangst gaat liever onderuit door 'wangedrag' - 'Ik heb een glaasje teveel op'- dan door ongeschiktheid. Anderen zijn juist bang om te slagen omdat succes niet bij een slecht zelfbeeld past.

Suggestie : Vraag u af waar u precies bang voor bent. Daag uzelf uit om u daar overheen te zetten. Ga extra vroeg naar dat feestje, vraag de tandarts of u vandaag nog kan langskomen.

Rebellen

Ze willen vaak uniek zijn en niet voldoen aan de normen van onze maatschappij. Tegelijk met anderen op het werk aankomen geeft sommigen het gevoel van afhankelijkheid en bekrompenheid. Door hun eigen regels te hanteren, voelen deze mensen zich gezien ="tegenafhankelijkheid". Verder kan te laat komen duiden op onvrede : het is dan een vorm van passief verzet.

Suggestie: Er zijn effectievere manieren op uw ongenoegen te laten blijken. Is er geen andere manier om uniek te zijn of gezien te worden door anderen? Misschien is het goed om uw onvrede eens te bespreken met uw baas of (schoon)moeder.

Goedpraters

Ze hebben honderden smoezen klaar en geloven daar zelf ook nog in. 'Als het niet zo druk was geweest onderweg, was ik er op tijd geweest' en 'Stipte mensen zijn zo rigide, ze mogen best wat relaxter zijn' redeneren ze. Het is een manier om zich te beschermen tegen de harde realiteit maar deze opstelling maakt het hen lastiger om te erkennen dat ze een probleem hebben. Dit gedrag is enkel te veranderen als je heel erg gemotiveerd bent. Vele uitstellers scoren laag op de eigenschap 'consciëntieusheid'.

Suggestie: Train uzelf in een realistischer tijdsbesef. Zet een kookwekker als u 5 minuten wil douchen, houd een week lang exact bij hoe lang de rit naar uw werk duurt en bereken het gemiddelde. Zie daarnaast wachttijd niet als verspilde tijd. Zorg dat u extra vroeg bent zodat u nog rustig de krant kan lezen.

Deadlinesurfers

Deze categorie is letterlijk verslaafd aan de slechte gewoonte, ze krijgen een kick van de adrenaline die hun lichaam erdoor aanmaakt. Veel chronische uitstellers menen niet te kunnen presteren zonder druk. Het is nochtans niet gezegd dat ze anders minder goed zouden presteren. Het uitstel is vooral risicovol en kan paniek veroorzaken als het misgaat. Maar van missers lijkt een uitsteller niets te leren.

Suggestie: Zet je behoefte aan spanning op een positieve manier in. Maak er een wedstrijd van om tien minuten vroeger te komen. Spreek met vrienden af dat je een rondje geeft als je te laat bent of dat ze na een kwartier wachten vertrekken...

Hedonisten

Een groep die geen opofferingen wil doen, nauwelijks stress ervaart maar wel gevoelig is voor het feit dat werken aan een bepaalde missie wel eens veel inspanning zou kunnen kosten.  'Het moet wel leuk blijven, ik ga niet stressen' Hedonisten hebben liever direct genot dan voordelen op langere termijn. Deze onbezorgde optimisten hechten veel waarde aan genoegens en pleziertjes waardoor ze gemakkelijk het slachtofffer worden van verleidingen en afleidingen die het sociale leven bieden.

Suggestie: Ontwikkel uw zelfbeheersing door elke dag iets te doen wat discipline vraagt. Zo kan je je verleidingen steeds beter weerstaan.

Aan de slag. Doe het vandaag !

zelfhulpkit om laatkomers te boosten ... 

als u zelf een stipt type bent

• Vat hun gedrag niet persoonlijk op. Ze beseffen meestal niet dat ze uw kostbare tijd misbruiken
• Krop geen frustraties op, vertel wat u stoort.
• Spreek af dat u na een kwartier wachten vertrekt. Houd uzelf aan deze afspraak.
• Laat merken dat u het waardeert als de laatkomer op tijd is. Dat is een goede stimulans.
• Heb geduld. Een slechte gewoonte afleren kost tijd.
• Mag u echt niet te laat komen? Lieg over het aanvangsuur of spreek eerder af 'om van tevoren samen iets te drinken'.
• Bij recidive kan een grap of sarcasme soms helpen: 'Ik ben alvast begonnen, ik hoop dat je dat niet erg vindt?'
• Een vriendelijk maar uitdrukkelijk 'Welkom' midden in je betoog kan soms ook wel effect ressorteren voor de toekomst.
• Introduceer een regel.vb. 'Je komt er alleen nog in als je voor mij een cappuccino meebrengt!'
• Een demonstratief 'shock'-effect. vb. Een ervaren docent maakt er bij de allereerste laatkomer een show van. Hij onderbreekt zijn college, verlaat samen met de laatkomer de collegezaal en laat zien hoe die geacht wordt via de achteringang van de zaal, héél stilletjes en zonder iemand te storen, op de eerste beschikbare plaats te gaan zitten. Daarna vervolgt hij het college.
• Recapituleer niet. Weersta aan de verleiding om laatkomers een korte samenvatting te geven van wat er vooraf ging. Ga gewoon verder.
• Geef een missie of taak. Als u vermoedt dat iemand te laat zal zijn, geef hem of haar een opdracht voor tijdens de bijeenkomst. vb. een toespraak, helpen bij het aperitief,...
• Loop met hem mee. Help een potentiële laatkomer fysiek door naar zijn locatie te gaan en hem op te halen voor de activiteit.

...met therapeutische hulp...

als het uitstelgedrag hardnekkig is