Cognitieve gedragstherapie is een kortdurende behandeling die uitgaat van het vermogen van mensen om controle te krijgen op hun gevoelens en hun gedrag, door goed te kijken naar de manier waarop ze over zichzelf en over de wereld denken. Nadat is vastgesteld welke problemen iemand ervaart, op welke momenten, en welke emoties daar een rol bij spelen, wordt gezocht naar de gedachten die de kop opsteken in de situaties waarin de problemen zich voordoen. De samenhang tussen de gebeurtenis, de bijbehorende gevoelens en gedachten, en wat iemand dan doet wordt onderzocht.
In situaties die negatieve emoties oproepen, steken meestal ook negatieve gedachten de kop op. Dergelijke gedachten schieten vaak zo snel door het hoofd, dat ze bijna niet opgemerkt worden. Zulke automatische gedachten zijn echter heel bepalend voor hoe iemand zich voelt en zich gedraagt. Samen sporen we deze automatische gedachten op. Er wordt gezocht naar manieren om daar meer helpende gedachten tegenover te zetten, of om andere maatregelen te nemen om de invloed van de negatieve gedachten tegen te gaan.
Bij cognitieve gedragstherapie worden tussen gesprekken door vrijwel altijd opdrachten meegegeven voor thuis. De opdrachten zorgen voor verwerking van wat er is besproken, en als oefening om te leren op een andere manier om te gaan met negatieve gedachten en gevoelens. Soms worden ook de mensen uit je nabije omgeving bij de therapie betrokken. Zo worden zij geïnformeerd over de veranderingen die jij doorvoert en leren ze daar op een adequate manier mee omgaan. Dat zal het voor jou makkelijker maken om die veranderingen vol te houden.
Als gedragstherapeut zal ik steeds beginnen met je klacht uitgebreid te bevragen. Ik zal ook vragen naar andere klachten en naar wat wel goed gaat, jouw sterke kanten. Ik zal eveneens vragen naar het ontstaan van de klacht en zal, samen met jou, proberen te achterhalen wat gemaakt heeft dat de klacht is blijven bestaan. Vervolgens zal ik je een probleemsamenhang (een schets van hoe het ene probleem leidt tot andere problemen en hoe ze mekaar in stand houden) voorleggen en nagaan of jij je daarin herkent. In gezamenlijk overleg zal er beslist worden aan welk probleem er eerst zal gewerkt worden en welke de doelstellingen voor de therapie zijn. Je krijgt ook uitleg over de manier waarop het probleem zal aangepakt worden.
In gedragstherapie wordt er steeds stapsgewijs naar een oplossing gewerkt. Ik zal regelmatig de resultaten van de therapie bespreken. Dit voorlopig resultaat wordt dan vergeleken met de doelstellingen die je in het begin van de therapie gesteld had. De duur van de therapie varieert naargelang de aard van de problematiek en de vraag van de patiënt. De behandeling is tevens gericht op preventie voor terugval.
