Patricia Meyntjens

Levenswijzer:  Erotische Intelligentie of vreemdgaan met je eigen partner

Hoe hou je de passie levend binnen een langdurige relatie?

Kan je partner je beste vriend en erotische partner zijn?

Is romantische liefde en teveel intimiteit dodelijk voor goede seks?

Verstikt het net teveel liefde de begeerte?

Goede intimiteit staat niet garant voor een goed seksleven en goede seks heeft meer nodig dan liefde.

Hoewel liefde geen voorwaarde voor seksuele begeerte is, is seksuele begeerte misschien toch wel een voorwaarde voor liefde.

Het boek 'Erotische Intelligentie' van Esther Perel heeft me 7 jaar geleden geïnspireerd bij de begeleiding van echtparen die  na jaren relatie hun begeerte en verlangen naar elkaar verloren waren. Het artikel is een samensmelting van haar inzichten en mijn jarenlange ervaringen in het werken met echtparen. Van Alfons Vansteenwegen ontleende ik slechts de titel van zijn boek 'Vreemdgaan met je eigen partner' maar die spreekt boekdelen en sluit naadloos aan bij mijn gedachtengoed.

In een langdurende relatie zoeken we naar geborgenheid, veiligheid en stabiliteit, maar soms willen we zoveel zekerheden dat er geen ruimte over blijft voor passie. We vervallen in vaste patronen, claimen elkaar en komen aan niets nieuws meer toe, terwijl vlammen zuurstof  nodig hebben, anders dooft het vuur. Mensen hebben vaak het idee dat als een relatie goed is, de seks als vanzelfsprekend ook goed is, maar dat is niet zo. In mijn praktijk krijg ik veel koppels die samen een interessant leven hebben, elkaars beste vrienden zijn, maar geen verlangen naar elkaar hebben. Een goede relatie betekent nog niet dat je ervan geniet om met elkaar te vrijen. Blijkbaar heeft lust meer nodig. Als je alles deelt en samen doet, valt er in bed niets meer te ontdekken. Liefde en verlangen zijn twee verschillende dingen. Liefde betekent voor mensen permanente familiale geborgenheid, veiligheid, afhankelijkheid, voorspelbaarheid en rust. Bij verlangen, begeerte en passie denk je aan erotiek, mysterie, avontuur, verrassing, het onbekende, je sterk voelen, opwinding, grenzen verleggen en risico. Eigenlijk willen we dat onze partner ons alles geeft: een voorspelbare familiale sfeer maar ook verrassing en opwinding, een toekomst maar ook mysterie. Hoe sterker en intiemer de liefde, hoe minder het verlangen vaak wordt. Lust heeft verschil nodig. Om goede seks te kunnen hebben, moeten we vrij en onafhankelijk van elkaar (durven) zijn. Verlangen vereist dat we plaatsen kunnen ontdekken waar we nog niet geweest zijn, dwz. andere stukken van onze partner leren kennen, verrast worden door een ander stuk 'erotische' persoonlijkheid. De ultieme droom om vreemd te gaan met je eigen partner.

Nogal een paradox

Het is een paradox. Mensen kiezen voor een partner die ze zekerheid kan geven, maar vervolgens klagen ze omdat er op seksueel vlak niets (meer) gebeurt of dat het saai is met de partner. Klagen over seksuele verveling is gemakkelijk. Het is ook niet iets wat je oplost met een paar simpele oefeningen. Ik kan geen kant en klare oplossingen geven. Je kunt je alleen bewust worden van de paradox en erover nadenken. Het blijft moeilijk om seks binnen een relatie spannend te houden en om een evenwicht te zoeken tussen liefde en lust. Immers liefde en lust zijn tegenpolen. Liefde is verbondenheid. Lust is vrijheid. Liefde is ernst. Erotiek is een spel. De kunst bestaat erin om die tegenstrijdigheden in een vaste relatie evenwichtig aanwezig te laten zijn. Wat ik schrijf is echter veel gemakkelijker om in bed te lezen dan om in bed of elders!- in de praktijk om te zetten.

Goede relatie dus slechte seks?

Er zijn nog altijd veel mensen die denken dat slechte seks het resultaat is van een slechte relatie. Dat is een vergissing. En het is ook niet zo dat een koppel geen seksuele problemen meer heeft zodra hun relationele problemen opgelost zijn. Zo werkt het niet. Het omgekeerde is waar. Zorg dat je seksleven weer goed is en je verhoogt de kans dat de relatie zich zal herstellen. Een essentiële kanttekening : als ik over seks spreek, bedoel ik niet louter de seksuele daad, maar de volledige sensualiteit tussen twee mensen. Erotiek is volgens mij de manier om onze relatie levend te houden. Het is de erotische vitaliteit die van belang is de poëzie en de mystiek van de seks- het gevoel van de verbondenheid en vernieuwing dat seks ons geeft. Die duurzame, sensuele lichamelijkheid is echter niet vanzelfsprekend.

Ik heb talrijke koppels ontmoet die geen erotische spanning (meer) kennen. Ik geef deze koppels niet de raad om beter met elkaar te communiceren, opdat ze ook lichamelijk dichter naar elkaar toe zouden groeien. Het is volgens mij juist heel vaak doordat de koppels dicht naar elkaar toe zijn gegroeid dat hun begeerte, hun lust is ingeslapen. Kameraadschap staat haaks op verlangen en begeerte. Ik zie ook geliefden die zich zo krampachtig vasthouden aan het idee dat seks spontaan moet zijn, dat ze nooit meer vrijen. Er zijn koppels die het verleiden te veel werk vinden; ze zijn blij dat ze, als ze eenmaal een vaste relatie hebben, aan die bedrijvigheid geen energie en tijd meer hoeven te verliezen. Weer anderen denken dat intimiteit betekent dat je alles van elkaar weet. Ze stoten elk gevoel van afzonderlijkheid af en vragen zich naderhand af waar het mysterie is gebleven.  Ik ontmoet vrouwen die nog liever hun leven lang met een bord rondlopen seksueel niet actief , dan dat ze hun partner moeten uitleggen dat voorspel wel meer is dan de voorbereiding op het echte werk. Ik krijg mensen die de leegheid in hun relatie nog maar op een manier weten te vullen: door alles op het spel te zetten voor een onenightstand. Ik zie echtparen waarvan het seksleven opkrikte na een slippertje. Ik zie minstens evenveel koppels die, precies door dit slippertje, hun toch al zwakke verbintenis effectief opheffen. En er is de man die veel naar internetporno kijkt, niet omdat hij zijn vrouw niet aantrekkelijk vindt, maar omdat ze zo weinig enthousiasme voor hem aan de dag legt dat hij er zeker van is dat er iets met hem scheelt. Er is de vrouw die passioneel met haar man vrijt, maar zich schuldig voelt omdat ze ondertussen fantasieën over andere mannen heeft. Ik ontmoet oudere mannen die zich in de steek gelaten voelen omdat hun penis opeens niet meer wil en die zich op de Viagra storten om de pijnlijke feiten uit de weg te gaan. Het gevolg is vaak dat hun vrouwen zich ongemakkelijk voelen en opeens met hun eigen passiviteit geconfronteerd worden. Ik ontmoet mensen die zich zo verschrikkelijk schamen voor hun seksualiteit dat ze degene van wie ze houden dat willen besparen.

Is het erg als je samen geen goede seks hebt?

Niet elke koppel heeft behoefte aan seks. Er zijn koppels die niet (de seksloze relatie) of weinig met elkaar vrijen en daar tevreden mee zijn. Je kan zonder seksuele begeerte een relatie hebben waarin je je gelukkig voelt. Er zijn ook echtparen die de seksuele chemie nooit samen hebben gevonden (getuigenis 1) of waar seksuele interactie onmogelijk is geworden (getuigenis 2). Als een partner seks echt mist, en als hij of zij er niet in slaagt de ander in dat gemis te betrekken, dan ontstaat er een negatieve spiraal van frustratie. Mensen willen zich levendig voelen en als ze dat gevoel thuis missen, trachten ze het te compenseren.

Te moe zijn voor seks is een mythe

Lust is als eb en vloed; het is heel normaal om soms geen zin te hebben. Er kunnen allerlei dingen gebeuren waardoor de lust een tijd verdwijnt vb. de komst van een kind of de dood van iemand. Maar als het goed is, komt het verlangen naar elkaar na een tijdje weer terug. Moe zijn is betrekkelijk. Wie een fantastische nacht met een minnaar heeft, kan drie uur slapen en de volgende dag zonder problemen gaan werken. Ook geloof ik niet dat we nu drukker en vermoeider zijn dan vroeger. We denken dat seks spontaan gebeurt, maar in werkelijkheid moeten we het cultiveren. Als mensen net samen zijn, hebben ze spontane en goede seks omdat ze elkaar nog spannend vinden en elkaar verleiden. Op een gegeven moment vergeten we dat we ons best moeten doen voor elkaar. Mensen worden cactussen, die elkaar eens in de paar weken een beetje water geven en hun seksuele leven wordt een woestijn. Vaak doen we voor alles ons best behalve voor onze partner. We maken interessante lunchafspraken, kleden ons goed als we uit gaan of gaan werken. Maar kunnen we nog iets verrassends verwachten van een lunchafspraak met onze partner? 

Aan goede seks moet je werken

Tegen de tijd dat koppels naar mijn praktijk komen, zitten ze al gevangen in een vast patroon. Ze houden erg veel van elkaar en willen graag nog heel lang, liefst voor altijd, bij elkaar blijven. Ondanks die liefde en ondanks die oprecht goede voornemens, voelen ze toch dat ze op seksueel vlak op een dood spoor zitten.

Sommige mensen doen immers altijd alles samen. Ze gaan naar dezelfde feestjes, eten elke dag samen en kijken naar dezelfde films. Mensen hebben de neiging elkaar te claimen en volledig in elkaar op te gaan. Ik moedig aan om iets te ondernemen voor henzelf. Soms moeten partners anders naar elkaar leren kijken. Een vrouw kan haar man op een gegeven moment bijvoorbeeld alleen nog zien als degene die elke avond voor de televisie hangt en zijn sokken laat rondslingeren. Vaak vinden we onze geliefde al aantrekkelijker als er wat meer afstand is, als hij of zij aan het werk is of voor een zaal een spreekbeurt houdt. De partner is dan onafhankelijk, iemand die gepassioneerd bezig is met eigen talenten en dat wekt verlangen op. We willen graag het idee hebben dat we onze partner kennen, maar passie heeft afstand en mysterie nodig. Overal over praten en geen geheimen hebben voor elkaar is dodelijk voor seks. We moeten nieuwsgierig blijven. Als een vrouw zegt dat ze haar man seksueel zo saai vindt, daag ik haar uit en zeg haar dat hij misschien wel wilde fantasieën heeft. Mensen vinden het veiliger hun eigen partner te deseksualiseren en stellen zich niet meer open voor de ander.

Koppels geven me aan dat ze 'meer seks willen' maar eigenlijk komen ze bijna allemaal bij me omdat ze hunkeren naar betere seks, naar erotische vitaliteit, naar gewilde en doorleefde vibraties. Ze missen niet alleen het vrijen op zich, ze missen ook de gevoelens van verbondenheid, van speelsheid en van vernieuwing. Ze hunkeren naar de spanning om begeerd te worden en de levensenergie die hen dat geeft.

Ik kan geen superremedie aanbieden voor de problematiek die zich in de loop der jaren in het seksleven van een koppel heeft genesteld. Ik luister en leer de partners opnieuw naar elkaar luisteren. Ze krijgen inzicht in zichzelf en in elkaar en in de begrippen liefde en erotiek. Ik geef ze oefeningen om thuis te reflecteren en te experimenteren. Ik laat ze nadenken over wat ze zeggen en wat ze doen.

Weet je hoeveel vrouwen en mannen meer tijd besteden aan wekelijkse huishoudelijke karweitjes dan aan seks binnen hun relatie onder het motto ˜De was doet zichzelf niet, het gras maait zichzelf niet". En ik zeg : En seks? Gebeurt dat misschien wel vanzelf? Nee natuurlijk. Ook voor seks en erotiek moet je bewust tijd vrijmaken. Ik wil hiermee zeker niet zeggen dat je seks in je agenda moet zetten. Maar je kunt wel erotische ruimte vrijmaken.

Vrouwen zijn zo druk bezig met voor iedereen te zorgen, dat ze de avances van de man zien als nog maar weer eens een behoefte die ze moeten vervullen, in plaats van iets dat hen geboden wordt. De verantwoordelijkheid voor een kind houdt niet in dat verlangens moeten worden onderdrukt of dat er seksueel op de rem moet worden getrapt. De fysieke, sensuele ervaring die vrouwen met hun kind hebben lijkt op hoe ze seks beleven. De erotiek verplaatst zich en moet na een tijdje weer terugkomen bij het koppel. Lang niet altijd ligt het probleem trouwens bij de vrouw. Veel mannen vinden het moeilijk om hun vrouw na een bevalling niet alleen als moeder te zien maar als minnares. Het kind dooft de hartstocht niet. Het zijn de volwassenen zelf die er niet in slagen om de vlam brandend te houden. Je kunt ervoor zorgen dat de ander je opwindend blijft vinden.

Erotiek en liefde gaan niet persé hand in hand. Erotiek is, net als liefde, een werkwoord. Ik heb mezelf vaak afgevraagd waarom ik zo in erotiek geïnteresseerd ben. Uiteindelijk ben ik tot de conclusie gekomen dat wie van het leven kan genieten ook wel van erotiek moet houden. Hoewel liefde geen voorwaarde voor seksuele begeerte is, weet ik dat passie en erotiek de seks op een hoger niveau tillen en derhalve misschien wel een voorwaarde voor ware liefde zijn.

Erotiek en liefde zijn weliswaar twee verschillende werkwoorden. Liefde gaat over 'het hebben', het bezit en het verkleinen van afstand om te kunnen zorgen voor elkaar. Erotiek gaat over 'het willen', zonder noodzakelijkheid en afhankelijkheid 'Nobody needs anybody'.  In het  verlangen is 'moeten zorgen'  een anti-afrodisiacum. Ik noem erotiek het cultiveren van plezier in eerste instantie voor  jezelf maar met een uitstralende energetische waarde naar de ander.

Goede seks en erotiek lopen niet spontaan, je moet er echt aan werken. De meeste mensen denken dat seks iets is wat vanzelf wel komt maar je moet er speels en creatief in zijn. Nieuwsgierigheid, fantasie en mysterie zijn de sleutelwoorden. Je moet de erotiek aanscherpen. Het is een vorm van intelligentie, erotische intelligentie.

Er is trouwens goed nieuws. Uit onderzoek naar de manier waarop liefdesstijlen zich in de loop van een leven manifesteren, blijkt dat grootmoeders, dochters en kleindochters niet van elkaar verschillen in  erotische stijl. Hartstocht en passie worden niet minder belangrijk als we ouder worden. Ouder worden heeft invloed op fysieke gezondheid en daarmee ook op seksualiteit maar niet op iemands erotische stijl.  De erotische liefdesoriëntatie blijft een leven lang duren en blijft niet uitsluitend beperkt tot de jonge jaren. Hartstocht is helemaal niet zo'n broze en kortstondige ervaring als altijd wordt beweerd!

De ingrediënten voor erotische intelligentie zijn verbeelding, speelsheid, uitdaging, vernieuwing, nieuwsgierigheid en mystiek. Een heel sterke schakel is de kracht van verbeelding en fantasie. Dieren hebben seks met hun lijf, maar mensen kunnen vrijen met hun hoofd. Dat kunnen we gebruiken in onze erotische zoektocht naar elkaar. Wij zijn de enige soort die uren na elkaar seks hebben, een wonderlijke tijd met zalige orgasmes kennen en dit alleen maar door erover te fantaseren. Deze anticipatie in onze verbeelding is de krachtigste trigger voor ons verlangen. Durf je verbeelding de vrije loop te laten gaan, zowel voor als tijdens je seksuele interactie. Durf je verbeelding te delen met je partner en jullie chemie krijgt ongetwijfeld een extra boost. Ik heb eens een universitaire docente in mijn praktijk gehad die allerlei seksuele fantasieën had over haar studenten. Daardoor had ze betere seks met haar man. Prima, toch!

Een even belangrijke schakel is de kracht van het nieuwe, de vernieuwing. Het gaat niet op (hoog)standjes of technieken maar om de andere aspecten van je persoonlijkheid die je in je erotische ruimte tot leven kan brengen. Seks is niet wat je doet maar de plaats waar je naartoe gaat in jezelf. Met welk stuk van jezelf maak je verbinding en wat wil je uitdrukken? Kan je stoutmoedige kantje boven komen of wil je domineren, welk rollenspel wil je spelen, kan je uitdrukking geven aan kinderlijke koesteringswensen of komt je verlangen naar spirituele seks naar boven? Naast het ontdekken van je eigen erotische ruimte kom je ook binnen in de erotische ruimte van je partner. Dit ontmoetingsmoment tussen naakte zielen is het summum van overgave.

Weer naar elkaar verlangen

Veel vrouwen en mannen zullen het (h)erkennen: het verhaal van seks binnen een moderne vaste relatie gaat vaak over tanende passie en over alle verontschuldigingen die daarbij horen. In wezen is dat ironisch. Dankzij de anticonceptie hebben mannen en vrouwen nooit zo'n grote seksuele vrijheid kunnen beleven als vandaag en uitgerekend nu lijkt het erop dat het velen aan zin ontbreekt.

Ik bestudeer geen statistieken. Ik word elke dag geconfronteerd met de details van de realiteit die achter die statistieken schuilgaat. Het aantal keren dat een koppel het per maand doet, interesseert me maar matig, net zo min als de duur van hun orgasme. Waar het mij, in mijn praktijk en in mijn leven om te doen is, is het verschil tussen van elkaar houden en naar elkaar verlangen. Ik probeer helder te stellen hoe je binnen een vaste relatie zowel van elkaar kunt houden als naar elkaar kunt verlangen.

Ik tracht mensen dichter bij hun erotisch bewustzijn en zinnelijk leven te brengen. Erotiek is immer een basiselement van zelfkennis. Zelfkennis impliceert dat je de erotiek en sensualiteit die in je sluimert erkent. Ik  meen dat een leven geenszins volledig zou zijn als je die oerdrift, die zinnelijkheid zou negeren.

Er zijn evenveel erotische belevingen als dat er mensen zijn. Een goede of slechte erotische weg is er niet. Zolang je dat wat niet uitgesproken wordt, maar durft te verwoorden.

Het is pas door de deur naar erotiek in je relatie open te gooien, dat seks weer in ere hersteld kan worden. Bovendien heb je de lekkerste en wildste seks met iemand die je lichaam kent en die je helemaal vertrouwt. Besef dat opwinding en passie verweven zijn met onzekerheid en verandering omdat we van nature het nieuwe liever tegemoet treden dan dat we ons ertegen beschermen. Juist deze spanning maakt ons kwetsbaar. Ik waarschuw mijn cliënten dat er niet zo iets bestaat als "veilige seks". Je erotische intelligentie aanwenden om je relatie te versterken is je verbeelding gebruiken en durven binnengaan in je eigen erotische wereld en je partner hiervan in alle vrijheid en veiligheid deelgenoot maken. Het is je op een opwindende manier bloot geven en een ander stuk van jezelf kunnen laten zien. Het is een stap zetten uit je dagelijkse leven en de verantwoordelijke rol die je daar speelt en  binnenstappen in elkaars erotische ruimte. Het zal aanvoelen als vreemdgaan met je eigen partner.

Fijne opwinding en begeerte toegewenst voor body & mind !

Boeken :

Perel, E. (2006). Erotische intelligentie. Een vaste relatie geeft zekerheid, maar hoe hou je het spannend?  Bruna

Vansteenwegen, A. (2009). Vreemdgaan met je partner. Omgaan met verschil en verbondenheid in je relatie.  Tielt:Lannoo.

Link naar een artikel dat hieromtrent verscheen in Psychologies Magazine van okt. 2014